Heb je je ooit afgevraagd waarom sommige oude Nederlandse gebouwen zo’n rare, bijna magische sfeer hebben? Ik liep laatst over de grachten van Utrecht — je kent die typische kromme panden wel — en vroeg me écht af: toeval, pragmatisme of iets groters? Wat blijkt: middeleeuwse Nederlandse bouwers pasten onbewust (of misschien toch niet?) principes toe die verdacht veel lijken op feng shui.
Oude bouwtradities met een twist
Even voor de duidelijkheid: niemand in de middeleeuwen hier had het woord “feng shui” ooit gehoord. Toch is het opvallend hoeveel overeenkomsten er zijn. Mijn buurman, historicus, vertelde laatst tijdens een barbecue: “De positionering van huizen langs het water — dat was amper toeval, dat was gewoon slimme energie.” Hij zou het niet spiritueel noemen, maar het resultaat lijkt er wel op.
Wat wisten die bouwers dan eigenlijk?
- Water als levensbron. Wateren zoals de grachten, sloten of de rivier de Vecht werden zó belangrijk gevonden, dat zelfs gewone huizen hun voorgevel richting het water kregen. Niet alleen lekker praktisch, maar volgens oude Chinezen — en blijkbaar ook onze voorouders — trekt dat positieve energie aan.
- De wind en de zon. Je hoeft geen Delfts ingenieur te zijn om te snappen dat huizen zó gebouwd werden dat ze zoveel mogelijk zon kregen. Maar waarom zoveel aandacht voor het vermijden van “tocht”? In oude geschriften wordt tocht als bron van ziekte gezien, maar in feng shui is het óók de slechte “chi” die je buiten wilt houden.
- Symmetrie en harmonie. Kijk maar eens naar de gevels aan de Amsterdamse Keizersgracht — alles op één lijn, alles in balans. Ook hier weer: harmonie in vormen trekt harmonie in het leven aan, zeggen zowel Nederlandse bouwmeesters als feng shui-experts. Hoewel, misschien zie ik er iets teveel in…
Praktische middeleeuwse feng shui die je vandaag nog ziet
M’n moeder zei altijd dat het niet uitmaakt waar je je stoel neerzet, als je er maar blij van wordt. Maar in oude boerderijen kom je vaak de “opkamer” tegen — altijd aan de oostkant, met ochtendzon. Dat was geen toeval. In de praktijk betekent het vaak: warme kamer, beter uitzicht en ’s ochtends prettig licht. In feng shui praat men precies zo, geloof het of niet.
En wie heeft wel eens een poort gezien met een halve draai of rare hoek? Komt omdat rechte lijnen volgens volksgeloof ongeluk brengen — en volgens feng shui versnellen rechte lijnen de negatieve stroom. Dus ja, die bochtige steegjes in de Jordaan, die zijn er heus niet alleen omdat Amsterdammers niet konden tekenen.
Toeval, bijgeloof of stiekem geniaal?
Natuurlijk, misschien is het allemaal gewoon toeval. Of miljarden mensen op aarde kwamen toevallig tot ongeveer dezelfde ideeën — zou kunnen. Maar zeg nou zelf: er zit iets in die oude stadsgezichten dat je niet in een Vinex-wijk voelt. De connectie met het water, het licht, het kronkelen van de straat. Mijn collega zegt altijd: “Je huis is net je jas — als het goed zit, voel je het meteen.” Misschien is dát wel het echte geheim.
En nu, terwijl ik dit opschrijf, kijk ik uit mijn raam naar een oude bakstenen muur die precies op het zuiden gericht is. Voelt gewoon goed, zoiets.
Kun je er vandaag nog iets mee?
- Kijk goed waar je bank of eettafel staat, vooral ten opzichte van licht en uitzicht. Kleine aanpassingen maken vaak het verschil.
- Zorg voor een logische doorloop in kamers — vermijd rechte lijnen van deur naar deur. Dat vermindert (volgens de oude bouwers) ‘wegstromende energie’.
- Water in de omgeving? Maak dat uitzicht belangrijk! Desnoods met een spiegel naar buiten.
Misschien is het niet allemaal direct toepasbaar, maar een beetje meer aandacht voor harmonie — á la de middeleeuwse bouwers — kan gewoon geen kwaad. Deel gerust je favoriete rare bouwgeheimen hieronder. En als je volgende keer door Haarlem, Zutphen of Leiden loopt: kijk even hoe alles eigenlijk best doordacht is… Of misschien verbeeld ik het me gewoon!
