Er bestaat een eeuwenoud Afrikaans ritueel waarvan ik tot voor kort nauwelijks had gehoord. Toch claimt mijn collega uit Zuid-Afrika dat het haar huwelijk letterlijk gered heeft – hoewel zij altijd dacht dat al die traditie maar folklore was.
Misschien klinkt het haast magisch, maar het is gewoon… praten, maar dan anders. Wat het precies inhoudt en waarom Nederlandse relaties er iets van kunnen leren – daar duiken we nu in. En ja, zelfs m’n buurman, die normaal alles sceptisch bekijkt, begon na de uitleg te knikken.
Wat is Ubuntu? (En waarom iedereen erover praat)
Ubuntu klinkt als iets uit een IT-kantoor (nee, niet dat besturingssysteem), maar het is in feite een Zuidafrikaans begrip, diepgeworteld in de samenleving. Het betekent vrij vertaald: “Ik ben omdat wij zijn.” Simpel gezegd: je bestaat niet los van je omgeving – je bent altijd verbonden.
Dit filosofische idee wordt in de praktijk gebracht via traditionele gesprekken: met familie, vrienden, buren. Vaak gewoon onder een boom, of aan een lange tafel vol eten – in Rotterdam zou je zeggen: een praatje bij de koffie, maar dan twintig keer zo diep. Misschien maakt die setting al het verschil.
Hoe werkt het ritueel?
Eens per maand komt de familie samen. Iedereen krijgt aandacht – zelfs de chagrijnige oom die alles beter weet. Je luistert, zonder te onderbreken, naar elkaars zorgen, dromen en frustraties. Geen telefoons. Geen tijdsdruk. In Kralingen noemen ze dat “met aandacht zijn”.
Als buitenstaander lijkt het misschien wat… traag. Maar volgens m’n collega werkt het. Haar stiefzus praat nu weer met haar schoonvader; schoonmoeder is minder kattig. Misschien gezond scepticisme, misschien toeval – maar het zet aan tot denken.
Waarom werkt het?
- Luisteren zonder oordeel – Hoe vaak doen we dat eigenlijk? Ik betrap mezelf erop dat ik zelfs een week geleden, tijdens het ontbijt, al nadacht over mijn antwoord terwijl mijn vriendin sprak.
- Tijd en aandacht – In Nederland plannen we zelfs het spontane koffietje. Hier blokkeer je een avond – wie meer tijd neemt, praat eerlijker, zegt mijn moeder altijd.
- Gemeenschappelijk belang – Je bent nooit alleen: jouw geluk is het geluk van de groep. Of dat nu je kroegvrienden, familie of sportteam is.
Kunnen wij dit ook?
Voor de Randstad klinkt het misschien zweverig. Maar in mijn vriendengroep testten we het uit – oprecht een open gesprek gevoerd, geen telefoons, geen gehaast. Resultaat: een oude ruzie werd eindelijk besproken. Het werkte, al voelde het eerst wat ongemakkelijk.
Mijn oom uit Groningen zou zeggen: “Doe niet zo moeilijk, ga gewoon praten.” Maar zo makkelijk is dat blijkbaar toch niet altijd.
Praktische tips om Ubuntu toe te passen
- Kies een vast moment (bijvoorbeeld iedere eerste zaterdag van de maand).
- Zet alle digitale apparaten uit – ik weet, dat is even wennen.
- Geef iedereen de beurt – ook degene die normaal zwijgt. Je buurvrouw zei gisteren nog: “Zelfs m’n stille puber begon ineens te vertellen.”
- Sluit af met een gezamenlijke maaltijd of wandeling, gewoon zoals het uitkomt.
In het begin voelt het wat geforceerd – maar als ik mijn omgeving mag geloven raken mensen eraan gewend. Al denk ik wel: misschien werkt het in een studentengroep anders dan bij gezinnen.
Is het écht voor iedereen?
Goede vraag. Niet elk gezin of vriendengroep is hetzelfde. Soms stoot je op oude ruzies of ongemakkelijke stiltes – hoewel, dat is misschien juist waar het om draait. M’n collega zegt: bij haar thuis werkt het inmiddels als een soort onderhoudsbeurt voor de ziel. Nou ja, of dat nou universeel werkt… ik weet het niet zeker.
In het kort
Ubuntu is geen magische pil. Maar als je echt verbinding zoekt – een die dieper gaat dan een appje of een snelle borrel bij de FEBO – dan is dit een traditie die de moeite waard is. Probeer het, pas het aan, en kijk wat het doet. In ieder geval, een goed gesprek werkt altijd beter dan niets.
Dus, misschien vanavond geen Netflix, maar een Ubuntu-gesprek. Of bewaar het voor de volgende regenachtige zondag. Deel vooral jullie ervaringen – misschien ben ik wel iets vergeten of werkt het bij jullie juist totaal niet. In ieder geval: zo’n traditie geeft stof tot nadenken.
