Vriendschap tussen leiders voedt nieuwe kansen
Volgens de Amerikaanse ambassadeur in Ankara brengt de nauwe band tussen president Donald Trump en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan hen dichter bij het oplossen van de geschilpunten die ervoor zorgden dat Turkije uit het F-35-jachtvliegtuigprogramma werd gezet. Op woensdag uitte ambassadeur Tom Barrack optimisme over de recente ontwikkelingen.
In een bericht op sociale media verklaarde hij dat de positieve relatie tussen Trump en Erdogan heeft geleid tot een nieuwe sfeer van samenwerking. Deze sfeer heeft inmiddels geresulteerd in de meest productieve gesprekken over dit onderwerp in bijna tien jaar.
Achtergrond van de uitsluiting van Turkije
In de eerste ambtstermijn van Trump werd Turkije, een NATO-bondgenoot, uitgesloten van het geavanceerde vliegtuigprogramma, nadat de Turkse overheid een luchtverdedigingssysteem uit Rusland had aangeschaft. Amerikaanse functionarissen vreesden dat het gebruik van het Russische S-400-systeem door Turkije mogelijk data kon verzamelen over de capaciteiten van de F-35, en dat dergelijke informatie in Russische handen zou kunnen belanden.
Turkije pleit al geruime tijd voor hertoetreding tot het initiatief, dat gezamenlijk door de Verenigde Staten en andere NATO-leden is ontwikkeld. President Erdogan benadrukte dat Turkije voorafgaand aan de opschorting in 2019 zo’n 1,4 miljard dollar had geïnvesteerd in het project. De Verenigde Staten hebben in het kader van de Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act ook sancties opgelegd aan Turkije in datzelfde jaar.
Huidige onderhandelingen en toekomstperspectieven
Volgens Barrack, die tevens de speciale gezant van Trump voor Syrië is, worden momenteel gesprekken gevoerd over Turkije’s wens om opnieuw deel te nemen aan het F-35-programma en over het gebruik van het Russische S-400-systeem. Hij benadrukte dat de “positieve relatie” tussen Trump en Erdogan heeft gezorgd voor een “nieuwe sfeer van samenwerking” en dat deze gesprekken de meest vruchtbare in bijna een decennium vormen.
Het doel is dat deze gesprekken in de komende maanden leiden tot een doorbraak die voldoet aan de veiligheidsbehoeften van zowel de Verenigde Staten als Turkije.
Andere opties voor de Turkse luchtmacht
Hoewel Turkije sinds de uitsluiting geen F-35’s heeft ontvangen, zoekt het land andere oplossingen om zijn luchtmacht te versterken, met onder andere Eurofighter Typhoons en Amerikaanse F-16’s. Daarnaast is Turkije bezig met de ontwikkeling van haar eigen vijfde-generatie-jachtvliegtuig, de KAAN, die naar verwachting in 2028 in dienst zal worden genomen.
Verwachte ontwikkelingen en politieke signalen
Tijdens een ontmoeting met Erdogan in het Witte Huis in september hintte Trump dat de Verenigde Staten mogelijk binnenkort het verbod op de verkoop van F-35’s aan Ankara zullen opheffen. Tijdens zijn eerste termijn als president bouwde Trump een zogenoemde “zeer goede relatie” op met Erdogan, in contrast met de eerdere beleid van de Obama- en Biden-administraties.
Die vorige regeringen hielden Erdogan, die al 22 jaar de Turkse regering leidt, op afstand vanwege zorgen over de mensenrechten in Turkije en de banden van het land met Rusland. Spanningen tussen Turkije en Israël, een andere belangrijke Amerikaanse bondgenoot, maakten de betrekkingen soms moeilijk.
Trump ziet Erdogan ook als een bemiddelaar in zijn pogingen om de conflicten in Oekraïne en Gaza te beëindigen. Europese en Amerikaanse leiders volgen Erdogan in diens benadering van de interim-regering in Syrië.
