De bereidheid van de Tsjechische president om Babiš te installeren als premier
De president van Tsjechië verklaarde woensdag dat hij klaar is om Andrej Babiš, de populistische miljardair, binnen een week te beëdigen als premier, mits de zakenman duidelijk maakt hoe hij van plan is een conflict of interest te vermijden dat zou kunnen ontstaan uit zijn privébelangen en zijn nieuwe politieke functie. Deze verklaring volgt op wijzigingen in de wetgeving die erop gericht zijn de integriteit van politieke functies te waarborgen.
Wetgeving ter versterking van belangenconflicten
In 2023 werd de wet aangepast, wat zowel door Babiš als door zijn aanhangers krachtig werd bekritiseerd. De nieuwe regelgeving verscherpte de regels rondom belangenconflicten en verbood het overdragen van eigendom aan trustfondsen of familieleden; voorheen was dit wel mogelijk. Babiš bezit ongeveer 200 bedrijven onder de paraplu van het Agrofert-conglomeraat en heeft aanzienlijke belangen in de zorgsector. Hij moet voldoen aan de eisen van de belangenconflictwet, omdat anders zijn bedrijven geen aanspraak zouden kunnen maken op subsidies van de staat en de Europese Unie.
Formatie van de nieuwe regering
Vorige maand verzocht president Petr Pavel Babiš om een nieuwe regering te vormen, nadat diens beweging, ANO (JA), de parlementaire verkiezingen had gewonnen. De partij sloot een coalitie met twee kleinere partijen: de oppositie tegen migratie, de Vrijheids- en Direct Democratie, en de rechtse motorrijderspartij, Motorists for Themselves. De coalitie beoogt een meerderheid te vormen in het parlement.
De partijen zijn overeengekomen een kabinet van zestien leden samen te stellen, waarbij ANO acht posten en het premierschap krijgt. De Motorists zouden vier posten bezetten, en de Vrijheidspartij drie. Tijdens een ontmoeting op woensdag presenteerde Babiš zijn voorgestelde formatie en gaf aan het kabinet vóór midden december te willen benoemen. De president toonde interesse in het ontmoeten van de kandidaten.
Controverse rondom de kandidaat Filip Turek
Een van de meest omstreden kandidaten voor het nieuwe kabinet was Filip Turek, erevoorzitter van de Motorists, die onder vuur lag nadat een dagblad enkeleFacebook-berichten van hem publiceerde. Deze berichten werden als racistisch, homofobisch en seksistisch bestempeld. Turek bood zijn excuses aan voor sommige van deze uitingen, maar ontkende dat hij de andere had geplaatst.
President Pavel weigerde Turek zijn kandidatuur op woensdag, met als reden dat hij niet in aanmerking kwam voor een ministerspost. Babiš verklaarde na het overleg dat de president vindt dat Turek geen lid van de regering zou moeten zijn.
De rol en positie van de president in Tsjechië
Hoewel de rol van de Tsjechische president vooral ceremonieel is, heeft hij belangrijke taken zoals het goedkeuren van internationale verdragen en het bevestigen van regeringsbenoemingen, waaronder die van de premier. Deze functies geven hem invloed binnen het politieke proces, ondanks de symbolische aard van zijn functie.
Standpunten van de coalitie over de Europese Unie en buitenlandse beleidslijnen
De drie partijen in de coalitie zijn kritisch over de EU en keren zich tegen verschillende beleidslijnen, met name op het gebied van milieu en migratie. Daarnaast wordt verwacht dat zij de koers van het land zullen sturen weg van uitgebreide steun aan Oekraïne in het conflict met Rusland.
