Relevante ontwikkelingen voor Oekraïne in het EU-toetredingsproces
Op donderdag heeft de Europese Unie een uitgebreide lijst met hervormingen aan Oekraïne voorgelegd, die vereist zijn om lid te kunnen worden van het blok. Dit gebeurt ondanks de voortdurende oorlogssituatie in Oekraïne en de protesten van Hongarije, dat lid is van de EU en zich verzet tegen het huidige tempo van het proces.
Tijdens een bijeenkomst in Lviv, in het westen van Oekraïne, benadrukten hoge EU-functionarissen en diplomaten dat een reeks eisen, betrekking hebbend op ongeveer de helft van de noodzakelijke hervormingen, het mogelijk maakt om voortgang te boeken terwijl de formele onderhandelingen met Hongarije nog altijd vastlopen. Het lidmaatschap van de EU is voor Oekraïne een cruciale stap geworden in de poging zich te verbinden met het Westen, nu de vooruitzichten op toetreding tot NATO slechts stagneren.
Uitdagingen op weg naar toetreding tot de EU
Orbán vormt een belemmering voor Oekraïne
De Hongaarse premier Viktor Orbán stelt dat de onderhandelingen over toetreding niet tijdens de oorlog mogen worden voortgezet. Hij haalt daarbij de belangen van de Hongaarse minderheid in Oekraïne en de economische risico’s aan. Ondanks het verschil van mening met andere lidstaten, houdt Hongarije vast aan deze standpunt en heeft geen vertegenwoordiger gestuurd naar de bijeenkomst in Lviv.
Budapest heeft ook intussen de banden met Moskou sterk gehouden, afwijken van de consensus binnen de EU. Mariella Bjerre, dienaar van het Deense ministerie van Europese Zaken, gaf aan dat de EU inmiddels verdergaat met de procedures. “Het is heel duidelijk dat wij 26 lidstaten zijn die de toekomst van Oekraïne binnen de EU zien. Het gaat niet om of, maar om wanneer,” aldus Bjerre.
Cyprus neemt de uitdaging aan
Cyprus, dat lid werd in 2004 en een verdeeld eiland is, kan Oekraïne een voorbeeld bieden voor het toetredingsproces. Het eiland zal op 1 januari het rotatiewerk van de EU-voorzitter overnemen van Denemarken en heeft beloofd het werk aan Oekraïnes aanvraag voort te zetten.
De vice-minister voor Europese Zaken van Cyprus, Marilena Raouna, sprak haar waardering uit voor Kyiv’s “buitengewone politieke wil” om essentiële hervormingen door te voeren. “Ondanks de voortdurende oorlog van Rusland verdedigt het Oekraïense volk niet alleen hun soevereiniteit,” zei ze, “maar ook de principes waarop onze unie is gebouwd: democratie, vrijheid, menselijke waardigheid en respect voor fundamentele rechten.”
Een lijst met noodzakelijke hervormingen
Voordat Oekraïne lid kan worden, moet het land haar administratie afstemmen op diverse EU-systemen, praktijken en regels. Deze hervormingen zijn opgedeeld in zes zogenaamde “clusters”, waarvan de uitvoering naar verwachting minstens twee jaar zal duren.
Tijdens de bijeenkomst op donderdag zijn de gedetailleerde eisen voor drie van deze clusters vastgesteld, welke betrekking hebben op de rechtsstaat en democratische instellingen, de interne markt en de externe betrekkingen.
De Oekraïense vice-premier, Taras Kachka, erkende dat een recent schandaal rond corruptie de prioriteit van de hervormingen op het gebied van de rechtsstaat heeft versterkt. Hij benadrukte dat de snelheid van de implementatie nu ligt bij Kyiv zelf. “We hebben een manier gevonden om de uitbreidingsprocedure met hetzelfde tempo voort te zetten, ondanks het ontbreken van volledige unanimiteit,” aldus Kachka. “We begrijpen heel duidelijk wat de benchmarks zijn, wat er op de to-do-lijst staat en alles wat daarbij hoort.”
Een potentiële grote speler binnen de EU
Op dit moment staat Oekraïne samen met acht andere landen in de wachtrij voor toetreding: Albanië, Bosnië, Georgië, Moldavië, Montenegro, Noord-Macedonië, Servië en Turkije. De onderhandelingen bevinden zich op verschillende stadia, en niet alle landen zijn actief bezig met het proces.
Voor wat betreft landoppervlak zou Oekraïne, inclusief de gebieden die door Rusland worden bezet, de grootste lidstaat van de EU worden, groter dan Frankrijk. Als lid zou Oekraïne een belangrijke rol vervullen op het gebied van landbouw en energievoorziening, terwijl het ook de invloed van Rusland zou kunnen terugdringen en de waarden van de unie naar het oosten uitbreiden.
Marta Kos, de EU-commissaris die leiding gaf aan de gesprekken op donderdag, verklaarde dat het geven van een duidelijk routekaart Oekraïne kan helpen om versnelling in het proces te brengen. “Hervormingen vormen het middelpunt van dit proces, en niemand kan Oekraïne verbieden deze door te voeren,” aldus Kos. “Oekraïne wordt lid van de EU, en niemand kan dat blokkeren.”
