Een Historicisch Anderdeel van de Kerk
Ongeveer 1.700 jaar geleden kwamen bisschoppen en een keizer samen om een geloofsbelijdenis op te stellen. Dit document wordt tot op heden nog door miljoenen gelovigen in kerken uitgesproken. Tijdens archeologische opgravingen in Iznik, voorheen bekend als Nicaea, wordt deze gebeurtenis herdacht, onder andere in het kader van de viering van de 1.700 jaar sinds het Eerste Concilie van Nicaea.
De Context en De Omgeving van het Concilie
Door de jaren heen worden verschillende aspecten van Nicaea herdacht, waaronder de kerken en moskeeën in de regio, zoals de Hagia Sophia, waar zowel christelijke als islamitische gebeden plaatsvinden. Fotoreportages tonen Byzantijnse fresco’s en de opgravingen van de basiliek, getuigenissen van een rijke geschiedenis die zich uitstrekt tot in de hedendaagse samenleving.
Het concilie en de bijbehorende archeologische vondsten brengen religieuze groepen over de hele wereld samen, waaronder Franse pelgrims en lokale moslims, die gezamenlijk de wichtige gebeurtenis herdenken die de ontwikkeling van de christelijke geloofsbelijdenis vormgaf.
Het Concilie van Nicaea en zijn Betekenis voor het Christendom
Het concilie van 325 markeerde vooral de eerste wereldwijde, universele bijeenkomst van bisschoppen die samen probeerden de verdeeldheid binnen de kerk te overbruggen. Het resulteerde in de eerste versie van de Niceno-Constantinopolitanische Geloofsbelijdenis, die de basis vormt voor de meeste christelijke denominaties vandaag de dag.
Zie hier waarom deze gebeurtenis zo belangrijk is: het was de eerste keer dat een kerk en een politieke leider direct samenwerkten om een officiële doctrinaire verklaring vast te leggen. Keizer Constantijn speelde hierin een centrale rol, hoewel hij zelf pas later tot het christendom zou toetreden.
De Formulering van de Geloofsbelijdenis
Door het concilie werd onder andere de formulering van Jezus als “ware God” bevestigd en werd de term “homoousios” geïntroduceerd, wat betekent dat de Vader en de Zoon van dezelfde aard zijn. Tevens werd er een nieuwe kalender voor paasvaststelling vastgesteld, waarmee een compromis tussen verschillende stromingen werd bereikt. Deze kalenderplaatste Pasen op de zondag na de eerste volle maan van de lente.
Het akkoord was een diplomatiek succes voor Constantijn, omdat het de twee grootste kerkelijke facties tot overeenstemming bracht, wat een blijvend geestelijk en politiek resultaat had.
De Problemen Achter de Schermen en De Aanhoudende Controverses
Het concilie en de beleefde overeenstemming over de geloofsbelijdenis brachten echter niet meteen een einde aan de verdeeldheid. Arius, een Egyptische priester, wist bijvoorbeeld politieke steun terug te winnen voor zijn opvattingen dat Jezus het hoogste geschapen wezen was, maar niet gelijk aan God. Tegelijkertijd onderhield een andere stroming de opvatting dat Jezus eeuwig gelijk was aan de Vader.
Hierdoor werden nieuwe theologische discussies aangewakkerd, die zelfs in Constantinopel werden voortgezet. In 381 werd een nieuw concilie gehouden dat de Nicene-tekst uitbreidde met beschrijvingen van de kerk en de Heilige Geest, wat leidde tot de huidige standaardtekst.
Latere Schisma’s en Hedendaagse Diversiteit
Deze aanvankelijke overeenstemming werd uiteindelijk veelomvattender, maar niet definitief. Verschillende rechten en religieuze groeperingen, waaronder de Oriental Orthodox-kerken, accepteerden de basis van de Nicene Geloofsbelijdenis maar verwierpen latere concilies over de aard van Christus en de Heilige Geest.
In de 11e eeuw ontstonden de scheidingen tussen de Rooms-Katholieke en de Oosters-Orthodoxe kerken, vooral door toevoegingen aan de geloofsbelijdenis en verschillen in liturgie en interpretatie.
Ook protestantse kerken, zoals Lutheranen en Anglicanen, blijven de geloofsbelijdenis vaak bevestigen, terwijl sommige groepen zoals Jehovah’s Getuigen en De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen deze formulering afwijzen.
Heden en de Toekomst van de Eenheid
Ondanks deze verdeeldheid biedt de geschiedenis van Nicaea nog altijd een rede voor hoop. Theologen zoals de Presbyterianse predikant John Burgess wijzen erop dat de viering niet alleen een viering van een feit is, maar vooral een uitdrukking van de hoop op eenheid onder christenen.
De betekenis van het concilie blijft actueel, omdat het een fundament biedt voor het voortdurende streven naar eenheid binnen de christelijke kerk, ondanks verschillen en sectarische scheidingen die door de eeuwen heen zijn ontstaan.
