Wist je dat een simpele aanraking van het hoofd in Thailand je in flinke problemen kan brengen — sociaal gezien dan? Nog steeds vergissen toeristen (en zelfs expats na jaren in Bangkok) zich hierin. De Thaise cultuur draait om respect en traditie, en soms zijn de regels totaal anders dan je gewend bent. Vorige maand vroeg een vriendin mij ineens: “Hoe erg is het eigenlijk echt?” Nou, tijd om deze fascinatie én valkuil te ontrafelen.
Waarom is het hoofd zo heilig in Thailand?
Om te beginnen — het hoofd wordt in Thailand gezien als het meest heilige deel van het lichaam. In tegenstelling tot bij ons, waar je een kind liefdevol over zijn bol haalt of een vriend speels een tik op zijn hoofd geeft, kan dat gebaar in Thailand heel verkeerd vallen. Mijn buurman uit Den Haag, die ondertussen een Thaise vrouw heeft, vertelde eens dat zijn schoonmoeder zelfs haar kleinkinderen apart nam toen ze dit van hem zag.
Het heeft iets te maken met het boeddhisme — volgens de Thaise geloofsovertuiging huist de ziel in het hoofd. Als je dus iemands hoofd aanraakt, wordt dat gezien als een aanval op hun waardigheid. En dat geldt voor iedereen: van monnik tot taxichauffeur, maar zeker bij oudere mensen. Hoewel, misschien is het bij toeristen soms sneller vergeven… maar rekenen kun je er niet op.
Hoe reageert een Thai eigenlijk als je toch hun hoofd aanraakt?
Je verwacht misschien woede, misschien een boze blik, maar vaak gebeurt er iets subtielers. Thais zijn meesters in gezichtsbeheersing — in het openbaar tenminste. Ze glimlachen, knikken vriendelijk, maar inwendig zijn ze hoogstwaarschijnlijk beledigd. Ik hoorde eens van een collega uit Utrecht die op een markt per ongeluk een kind op het hoofd tikte. Geen scène, maar wel werd ineens de verkoopprijs een paar keer zo hoog… Toeval? Nou ja.
Er zijn zelfs gevallen waarin mensen na zo’n actie expliciet hun excuses moesten aanbieden in het bijzijn van familieleden. Dus: ongemakkelijk wordt het sowieso. En je wil toch liever niet als ‘die lompe buitenlander’ het vliegtuig terugnemen, toch?
Moet je je zorgen maken als je het per ongeluk doet?
Niemand is perfect. Als je het per ongeluk doet — paniek niet nodig. Excuus aanbieden werkt meestal prima. Spreek uit dat het niet de bedoeling was en laat eventueel je handpalmen zien (hun wai-groet). Toch is het slim om gewoon handig om die valkuil heen te manoeuvreren. Dus handen op je eigen hoofd houden tijdens groepsfoto’s en zeker niet plagerig haar goed doen bij een Thaise collega.
Overigens: in sommige regio’s kijken ze er soepeler naar, en jonge mensen in Bangkok vinden het misschien minder erg. Maar buiten de grote steden? Beslist niet doen. In Pattaya wordt er bijvoorbeeld harder over gekletst dan in delen van Isaan — hoorde ik laatst nog in een expat-chat.
Praktische tips: gedraag je als gast, niet als toerist
- Raak andermans hoofd gewoon niet aan. Zelfs niet bij kinderen of vrienden die je goed kent.
- Mocht je het per ongeluk toch doen: bied direct excuses aan, liefst met de traditionele wai-groet.
- Let op bij kapsalons: zelfs daar vragen kappers vaak om toestemming het hoofd aan te raken. Kleine moeite om ook even te vragen.
- Voeten zijn trouwens het tegenovergestelde: niet op spullen of mensen richten, en zeker niet met je voeten naar een Boeddhabeeld wijzen.
Tot slot… blijft het een valkuil?
Misschien komt het wel nooit helemaal in je systeem — ik merk zelf na twaalf reizen naar Thailand dat ik nog steeds soms even moet schakelen. Het is bijna net zo’n automatisme als in Nederland een handje opsteken bij het oversteken. In het algemeen: beetje letten op lokale gebruiken kan je met heel weinig moeite een hoop ongemak besparen.
Heb je het zelf wel eens per ongeluk gedaan of een rare situatie meegemaakt in Thailand? Laat het hieronder weten — altijd leuk om tips uit te wisselen. In ieder geval: soms zijn de ongeschreven regels nog belangrijker dan de wet. Nou ja, in ieder geval in Bangkok…
