De komst van de euro naar Bulgarije
Op 1 januari wordt Bulgarije het 21e land dat lid wordt van de euro, waardoor het zich verder integreert in de Europese Unie. Deze historische gebeurtenis vindt plaats te midden van politieke onrust en achterblijvende publieke steun, vooral door zorgen over prijsstijgingen en de economische stabiliteit.
De politieke en economische achtergronden
Voorstanders van de invoering van de euro, die de oude lev als valuta vervangt, noemen het een van de meest significante ontwikkelingen sinds de transitie in 1989 van een Sovjet-achtig economisch systeem naar een democratie met vrije markten. Ze zien hierin de potentie om investeerders aan te trekken en de banden met West-Europa te versterken.
Veel burgers verkeer echter in onzekerheid, vooral omdat corruptie in het land wijdverspreid is en het vertrouwen in de overheid laag blijft. Een van de vreespunten is dat winkeliers de overgang zullen gebruiken om prijzen op te drijven of de inflatie te manipuleren, terwijl de inflatie onlangs weer is opgelopen tot 3,7 procent.
Publieke opinie en meningen over de euro
Uit een Eurobarometer-peiling uit maart bleek dat 53% van de 1.017 ondervraagden tegen de toetreding tot de eurozone was, terwijl 45% voor was. Een andere peiling, uitgevoerd tussen 9 oktober en 3 november onder vergelijkbare steekproeven, toonde aan dat ongeveer de helft van de Bulgaren tegen de euro was, met een steun van 42%. De foutenmarge bedroeg ongeveer plus of min 3,1 procentpunten voor de eerste peiling.
Voor- en tegenstanders van de euro
Het Bulgaarse beleid heeft de euro-implementatie succesvol voltooid door de inflatie eerder dit jaar te beperken tot 2,7%, wat aan de EU-eisen voldeed. Echter, na het behalen van dit doel kwam een fase van politiek tumult, waarbij de regering binnen minder dan een jaar na aantreden moest aftreden vanwege anti-corruptieprotesten. Hierdoor heeft het land geen passend budget voor het komende jaar en vertraagt het plannen voor belangrijke hervormingen en het gebruik van EU-fondsen.
Er wordt verwacht dat er volgend voorjaar een nieuwe verkiezing wordt gehouden, de achtste in vijf jaar.
Persoonlijke meningen en publieke sfeer
Nevelin Petrov (64) is positief over de euro. Volgens hem is Bulgarije volledig lid van de EU en zou de euro bijdragen aan de welvaart op lange termijn. Aan de andere kant uit Darina Vitova, die een pedicuresalon runt in Sofia, zorgen over de economische situatie. Ze vindt dat de veranderingen te snel gaan en dat de kosten voor de burger stijgen, waardoor het leven moeilijker wordt voor de gemiddelde persoon. Ze merkt op dat het betalen op vakantie in Griekenland met dezelfde munt gemakkelijker zal zijn.
De economische context en de maatschappelijke reactie
Met een bevolking van 6,4 miljoen behoort Bulgarije tot de armere leden van de EU. De gemiddelde maandelijkse arbeid is ongeveer 1.300 euro. Hoewel toetreding tot de EU verplicht dat landen de euro gebruiken, kunnen de daadwerkelijke toetredingsprocessen meerdere jaren duren. Polen, bijvoorbeeld, is sinds 2004 lid van de EU, zonder de euro over te nemen.
Pro-Russische politici hebben onvrede aangewakkerd door valse geruchten te verspreiden, zoals de mogelijkheid van confiscatie van bankrekeningen. Zij gebruiken nationalistische en pro-Russische groepen om hun standpunten te ondersteunen.
Inflatie, prijsstijgingen en publieke protesten
De president van de Europese Centrale Bank, Christine Lagarde, stelde dat landen na toetreding een lichte, tijdelijke stijging van 0,2% tot 0,4% in de prijzen kunnen ervaren. Dit kan vooral het gevolg zijn van de vertraging in het vervangen van menu’s en prijslijsten, wat de prijsstijgingen kan doen lijken zonder dat de euro hier direct de oorzaak van is.
In mei en september organiseerden pro-Russische partijen protesten tegen de euro, maar deze bleven kleiner dan de massale demonstraties die de regering deden vallen. De oudste demonstranten waren vooral economisch bezorgd, terwijl de jongeren met frustratie over de corruptie en verlangen naar Europese integratie massaal op straat kwamen.
Strategische waarde van de euro voor Bulgarije
Volgens analisten is de invoering van de euro een strategisch voordeel en een manier om Russische invloed terug te dringen. Dimitar Keranov, programmadirecteur bij het Duitse Marshall Fund in Berlijn, geeft aan dat de Europese integratie voor Rusland niet in haar belang is. Hoe verder Bulgarije hierin vooruitgaat, hoe minder invloed Rusland zal kunnen uitoefenen.
Petar Ganev van het Sofia-based Institute for Market Economics waarschuwt dat de aftreding van de vorige regering mogelijk een signaal van onzekerheid afgeeft aan buitenlandse investeerders. In plaats van de euro als een positief teken te zien, zou het ook het tegenovergestelde kunnen aangeven, aldus Ganev, die benadrukt dat toetreding tot de eurogroep slechts een onderdeel is van de oplossing voor corruptie en politieke instabiliteit.
Economische gevolgen en de praktische kant van de overgang
Economisch gezien verwacht men niet dat de euro ingrijpende veranderingen zal brengen in de Bulgaarse economie. De lev is sinds 1999 gekoppeld aan de euro op een vaste koers van 1 lev voor 51 eurocent. Tijdens de hele maand januari zullen zowel de lev als de euro gelijktijdig worden gebruikt voor contante betalingen, terwijl de uitgeven in euro’s zal geschieden.
