Wist je dat er onder onze voeten een soort ondergronds ‘internet’ ligt – en bomen hier de hele tijd met elkaar communiceren? Nee, dit is geen sciencefiction van een oververhitte boswachter. Wetenschappers hebben echt bewijs gevonden dat planten netwerken vormen, berichten doorgeven en zelfs alarm slaan. Dat levert vragen op waar ik zelf nog steeds over nadenk: wat zouden ze ons nu zeggen?
Het verborgen netwerk onder het bos
Mensen lopen al jaren achteloos door het Amsterdamse Bos, zonder te weten wat zich afspeelt onder hun schoenen. Onder al die bomen loopt het Wood Wide Web: een netwerk van schimmeldraden (mycorrhiza), die boomwortels met elkaar verbinden. Het is ergens wel ironisch—terwijl we boven de grond appen en Instagrammen, wisselen de bomen boodschappen uit via hun eigen ‘wifi’.
Volgens een artikel dat ik vorige maand in NRC las, delen bomen via dit netwerk suikers, water en zelfs waarschuwingen. Bijvoorbeeld: krijgt een esdoorn veel vraat van rupsen, stuurt hij een chemisch seintje via de schimmels. Buur-bomen reageren door hun bladeren minder smakelijk te maken. Mijn collega uit Haarlem vertelde dat dit misschien verklaart waarom een hele rij bomen tegelijk ‘ziek’ wordt – ze waarschuwen elkaar dus echt.
Hoe slim zijn planten nu eigenlijk?
De beroemde Canadese bosonderzoeker Suzanne Simard ontdekte dat oudere bomen (“moederbomen”) suikers delen met jonge boompjes die in de schaduw staan. In 2023 toonde de Universiteit Utrecht eindelijk onomstotelijk aan: deze informatiestroom is geen toeval, maar een bewuste samenwerking. Oké, trees zijn geen tantes op WhatsApp, maar de manier waarop ze hulp bieden, voelt verrassend sociaal.
- Alarm voor roofdieren: Acacia’s in Afrika verhogen hun gif als ze ruiken dat antilopen passeren – en waarschuwen buren via de grond.
- Delen van voedsel: In droge zomers geeft de sterke eik delen van zijn suikers aan verzwakte buurmannen. Onbaatzuchtig, of toch stiekem eigenbelang?
- Lokale chats: Mijn buurman met tuin in Hilversum zegt dat zijn berken elk voorjaar tegelijk uitlopen – misschien delen ze het startschot via schimmeldraden?
Kun je thuis zelf boomcommunicatie zien?
Laatst vroeg iemand in onze buurtgroep op Telegram – “Is dit echt zichtbaar?” Ja en nee. Je zult nooit je esdoorn horen roepen als je langsloopt in het stadspark, maar schimmeldraden (wit, ragfijn) zijn soms te zien in gezonde aarde. Je tuintje in Rotterdam heeft hoogstwaarschijnlijk mini-netwerken – vooral als je geen chemische mest gebruikt.
Een handige tip uit mijn tijd als student biologie (jaar of tien terug): als je paddestoelen ziet in je tuin, zitten er gegarandeerd schimmelnetwerken. Laat die staan! Ze zijn het begin van plantenchats onder het gras, zeg maar.
Wat betekent dit voor ons?
Ik merk dat sinds ik weet over deze bomen-communicatie, ik voorzichtiger omga met snoeien en grind in de tuin. Planten zijn niet alleen decoratie of luchtfilters, maar volwaardige deelnemers aan de buurt – ze helpen, reageren, soms zelfs ‘ruzieën’. Voor telers — zoals m’n oom in Limburg — betekent dit misschien dat minder spitten en meer samenwerken met de natuur beter werkt dan gedacht.
Misschien vergis ik me, maar het lijkt alsof bossen hierdoor nog meer fascinerend zijn. Ga de volgende keer eens zitten onder een beuk en stel je voor: onder je ligt een netwerk actiever dan je wifi thuis…
Conclusie: een levend web onder onze voeten
We zien het niet — maar elk stukje groen in Nederland bruist van de communicatie. En hoewel niet alles duidelijk is (wetenschap loopt soms best achter), is één ding evident: bomen zijn slimmer verbonden dan we lang dachten. Dus, als je dit weekend door het bos wandelt, denk dan even aan al die geheime boodschappen die onder je doorflitsen.
Heeft u opmerkelijke ‘bomenchat’-ervaringen, of staat er een paddestoel in uw tuin die verdacht veel op een modem lijkt? Deel het gerust hieronder — want wie weet, leren we nog meer over ons groene netwerk.
