Stel je voor: je zweeft in totale stilte, honderden kilometers boven de aarde — en dan gebeurt er ineens iets waarvoor je geen handleiding hebt. Onlangs hoorde ik tijdens een lunch een oud-astronaut bizarre verhalen vertellen waar je spontaan kippenvel van krijgt. Er is dus meer dan alleen prachtige uitzichten en zwevende pannenkoeken.
De stille paniek van de kosmos
Ruimte is niet alleen adembenemend, het is ook de plek waar rationele mensen ineens hun adem inhouden. Wat maakt het zo beangstigend? Veel astronauten zeggen: het onverwachte. Zo vertelde André Kuipers een keer op Radio 2 dat hij ’s nachts in het ISS ineens vreemde geklop hoorde — geen idee waar het vandaan kwam. Geeft toch een horrorfilmgevoel, ook al weet je diep vanbinnen dat het waarschijnlijk de techniek is.
Onverklaarbaar: lichten en geluiden
Het komt vaker voor dan je denkt. Mijn collega’s delen soms videofragmenten uit het Russische ruimtestation Mir, waar rare flikkeringen te zien waren — of plotselinge, mechanische geluiden die niemand thuis kon brengen. Ooit zei Chris Hadfield dat hij tijdens een ruimtestap ineens een mysterieus flitsend licht zag dat leek te bewegen. “Misschien gewoon ijs… misschien iets anders,” grapte hij. Maar je voelt aan alles: er zit twijfel, zelfs bij oudgedienden.
Spoken in de ruimte? Of toch maar stress?
Misschien komt het door de eenzaamheid daarboven, of het gebrek aan slaap. Toch delen astronauten opvallend vaak dat ze zich op bepaalde momenten bijna bekeken voelden — ook al wéten ze: er is niemand. Mijn buurman, amateur-astronoom uit Zwolle, zegt dat het waarschijnlijk “sensorische adaptatie” is — je hersenen vullen het onbekende zelf in. Maar wie zal het zeggen, ik heb er zelf nooit gezeten. In de NASA archieven vind je genoeg aantekeningen van ruimtereizigers die ooit ‘onverklaarbare’ situaties noteerden. In het chatische groepsgesprek van vorige week merkte iemand op dat er altijd een restje mysterie blijft, hoeveel techniek je er ook tegenaan gooit.
Wat doen astronauten als het écht spannend wordt?
- Check, check, dubbelcheck. Elk geluid wordt technisch onderzocht. Vaak blijkt het ‘gewoon’ ventilatie of een microbotsing met ruimtegruis.
- Contact met de grond. Altijd even overleggen met Houston — stel je voor dat het géén loszittende schroef blijkt te zijn.
- Teamgevoel. Ze delen hun ervaringen eerlijk. Volgens Kuipers helpt het als iemand anders hetzelfde heeft gehoord.
- Humor als wapen. Want lachen om een gek geluid is beter dan jezelf gek laten maken.
Zijn er echt ‘spookverhalen’ uit de ruimte?
Zeker, maar meestal is er later een logische verklaring. De beroemde “space music” die Apollo 10 hoorde bleek radiostoring. Vreemde schaduwen zijn bijna altijd te herleiden tot reflecties of stofjes. Toch blijven de verhalen hangen — iets menselijks, denk ik. Ik moet zelf altijd weer denken aan de anekdote over die astronaut die dacht rare stemmen te horen, maar vergat zijn eigen recorder aan te zetten. In ieder geval: niemand komt ongeschonden uit de ruimte terug, tenminste in zijn hoofd niet…
Moet je bang zijn van het onbekende?
Bang niet direct, maar gezond alert zeker wel. Mijn moeder zei vroeger: “Kijk altijd achter je, ook al denk je dat je alleen bent.” In de ruimte geldt dat letterlijk én figuurlijk. En misschien is dat precies wat het werk van astronauten zo fascinerend maakt: het onbekende blijft altijd een beetje eng — en dat is helemaal niet erg. In ons drukke leven op aarde vergeten we soms dat de kosmos ons best wat mag laten schrikken.
Wat zouden jullie zelf het engst vinden daarboven? Of hebben jullie ooit iets onverklaarbaar meegemaakt, al was het maar in het donker in Drenthe? Zet het vooral in de reacties — benieuwd hoe jullie hierover denken. In ieder geval: een beetje spanning houdt ons wakker. Nou ja, meestal…
