Stel je voor: je bent lekker bezig in de tuin, steekt opeens je schep in de grond en – daar is iets hards. Is het gewoon een oude baksteen, of toch iets meer? In Nederland komen opvallend vaak archeologische vondsten aan het licht tijdens huis-, tuin- en keukenklusjes. Mij overkomt het niet elke week, maar vorige maand werd in ons straatnieuws ineens gesproken over een buur die op een zogeheten Leemwand-stuk stuitte… en geloof het of niet, het ging compleet viral in de buurt-app.
Wat kun je zoal in je tuin vinden?
Grappig genoeg – als je net als ik half-Amsterdammer bent – denk je bij schatzoeken in je tuin vooral aan oude flesjes Grolsch, maar vergis je niet. Ons land staat vol verborgen verhalen. Van Romeinse munten in Limburg tot middeleeuwse sieraden in Noord-Holland. Zelfs in ‘nieuwe’ wijken vinden mensen wel eens mysterieuze stenen werktuigen. Via onze lokale Facebookgroep hoorde ik pas van iemand in Utrecht die een stuk aardewerk vond dat later uit de 17e eeuw bleek te komen. Echt waar, de kans is groter dan je denkt.
- Munten – Vooral bij oude wegen of boerderijen komt dit verrassend vaak voor.
- Keramiek – Scherven brengen geluk, zeggen ze in Groningen, maar ook geschiedenis.
- Botresten – Niet mijn favoriete ontdekking, maar het komt wel eens voor.
- Middeleeuws gereedschap – Meer waard dan je denkt (vooral emotioneel – wie gebruikte dat mes ooit?).
Waarom meteen een expert bellen?
Nou ja, je mag altijd eerst de buren appen, maar daarna is het écht slim om een expert in te schakelen. Waarom? Om te beginnen: sommige vondsten zijn wettelijk beschermd — denk aan archeologische monumenten of vondsten met cultuurhistorische waarde. Als je zelf gaat hakken of schoonmaken, kun je het object en z’n omgeving beschadigen. Dat zou zonde zijn, toch? Vorige week nog vertelde een kennis (archeoloog bij gemeente Nijmegen) dat men zelfs sporen van een oude visrokerij per ongeluk uitwiste met wat al te enthousiast schopwerk…
Wat gebeurt er als je de vondst doorgeeft?
Meestal komt er eerst iemand kijken — gepensioneerde archeoloog of gemeentelijk specialist. Is het echt een bijzondere vondst, dan organiseren ze een klein onderzoek. Je hoort soms horrorverhalen van dagenlange opgravingen, maar eerlijk: meestal valt het mee. In Den Haag werd het naar het schijnt ooit zo’n spektakel dat zelfs RTV West langskwam — maar vaker blijft het bij wat foto’s en een rapportje. Je krijgt bijna altijd een terugkoppeling — wat je vond, uit welke periode.
Overigens: in sommige gevallen kun je een kleine vergoeding krijgen, of het object lenen voor een paar maanden. Veel leuker dan dat die Romeinse munt in je keukenla verdwijnt, toch?
Wat moet je beslist níet doen?
- Ga niet zelf poetsen of breken — zelfs een simpele tandenborstel is riskant
- Plaats je vondst niet meteen op Marktplaats. Los van de regels, je kunt per ongeluk belangrijk bewijs verliezen
- Sla niet met de spade als er iets geks piept — je weet nooit of het broos is
- Vertel het niet meteen aan de halve stad — soms leidt het tot ongewenste vondstjagers in je buurt (in ons dorp onlangs nog een issue)
Praktische tips voor tuin-avonturiers
- Neem een paar foto’s van de vondst en de plek (mobieltje is al zat)
- Noteer waar en hoe diep je het object vond — scheelt zoeken
- Check even de website van PAN (Portable Antiquities of the Netherlands) voor handige info en contactgegevens
- Bel je gemeente of lokale archeologische dienst — vaak reageren ze snel
Overigens, sommige mensen denken dat ze alles mogen houden — dat klopt niet helemaal. Volgens de “vondstenwet” blijft veel eigendom van de grondeigenaar, óf het Rijk als blijkt dat het een monument is. Maar goed, als je écht iets bijzonders vindt, is de waarde eerder het verhaal dan het object zelf. In ieder geval — beter 1 keer te veel gebeld dan straks spijt…
Korte samenvatting (want niemand leest alles)
- Vondst in je tuin? > Foto’s maken, niks aanraken, expert bellen.
- Niet zelf schoonmaken, niet zomaar wegdoen
- Het gebeurt vaker dan je denkt — dus houd je ogen open, zelfs als je gewoon een perenboom plant.
- Oh, en niet alles hoeft meteen wereldnieuws, maar deel je verhaal gerust in het buurtcafé. Daar houden ze altijd wel van een goed Nederlands mysterie.
Kortom: de volgende keer dat je op een rare steen of roestig stuk metaal stuit, bedenk dan wie er honderden jaren geleden precies daar stond. Misschien ligt er wel een stukje Hollandse geschiedenis in jouw moestuin. Of misschien gewoon een oud fietsenframe — tja, dat risico hoort erbij…
Heb je zelf ooit iets gevonden in je tuin? Deel je verhaal hieronder — ben benieuwd of ik de enige ben die alleen roestige spijkers vindt.
