Kortgeleden kwam ik iets verrassends tegen waarover ik oprecht moest nadenken. Stel je voor: onder bijna elk huis uit 1600 in Nederland zit een goed verborgen geheim. Geen grap — honderden jaren oude verborgenheden, letterlijk onder onze voeten. In onze groepsapp werden al grappen gemaakt dat mijn huis in de Jordaan misschien wel boven op een “verboden schat” staat. Maar wat is er nu precies gevonden?
De bizarre vondst: eeuwenoude beerputten vol verhalen
Het bleek dat archeologen de laatste jaren steeds vaker op beerputten stuiten – open, diepe ‘afvalputten’ waar men in de 17e eeuw echt álles in gooide. Servies, kleding, restjes eten, soms een vergeten schoen. Mijn collega uit Utrecht zei laatst: “Bij de verbouwing van m’n huis kwamen ze een halve apotheek tegen uit 1620, incl. een opgezette egel.” Oké, dat laatste was overdreven — of toch niet?
Waarom boeit dit? Die beerputten zijn een tijdscapsule. Onder vrijwel elke woning uit 1600 ligt zo’n put, vol old-school afval dat laat zien hoe mensen leefden en wat ze belangrijk vonden. Archeologen vinden dagelijks scherven, dierenbotten, eeuwenoude munten en soms zelfs kinderspeelgoed dat verdacht veel lijkt op iets van Playmobil. Al geloof ik m’n buurman niet altijd als hij begint over “een keizerlijke munt onder z’n kelder”.
Wat zeggen die vondsten over onze voorouders?
- Het menu van vroeger: vooral veel visgraten, stukjes wild, bot van kip en soms de overblijfselen van bijzonder wild als zwaan of hert. Niet iedereen at dus alleen stamppot.
- Gezondheidszorg: potjes met restjes kruiden, pillen of – serieus – mysterieuze haarlokken. Moeders deden blijkbaar meer aan thuismedicatie dan we denken.
- Samenleving en trends: dankzij de borden (met vaak een Bremer stadswapen erop, vraag me niet waarom), aardewerk met Franse teksten en zelfs stukjes oosters porselein weten we dat import allang trendy was.
M’n tante uit Leiden vertelde op een verjaardag dat bij hun renovatie een complete Goudse pijp tevoorschijn kwam. Ik geloof er half niets van, maar de foto’s zijn er echt.
Wat betekent dit nu? Kun je zomaar gaan graven?
Als je huis (of dat van je ouders) uit de 17e eeuw is — grote kans dat er zo’n historisch vuilnisveld onder ligt. Maar voordat je enthousiast met een schep begint: officieel mag je niet zomaar graven, want alles onder de vloer behoort tot het archeologisch erfgoed van de gemeente. Soms zijn zelfs de Gemeente Amsterdam of Rotterdam streng aanwezig als je een put ontdekt.
En eerlijk is eerlijk, soms valt het tegen – een vriendin vond alleen maar verbrijzelde pot en wat muizenbotjes. Maar heel soms vind je iets cools: een tinnen lepel (zoals mijn buurvrouw beweert), een oude dobbelsteen of zelfs een lapje zijde. In Groningen werd vorig jaar tijdens sloopwerk een complete kinderschoen uit 1598 met punnikwerk gevonden. Wie weet liggen er bij jou onder huis ook vergeten verhalen?
Tips voor als je zelf wilt zoeken (of dromen…)
- Zorg dat je info hebt over het bouwjaar van je huis. Alles van vóór 1800 is interessant.
- Check bij de gemeente of een archeologisch rapport bestaat. Vaak liggen oude plattegronden achter slot en grendel op het stadsarchief.
- Zie je een zwarte, natte “put”? Niet meteen erin duiken — soms zijn ze instabiel (no joke, dat scheelt een nat pak en een boete).
- Vond je scherven of metalen objecten? Probeer een expert te benaderen. Zelf bewaren mag soms niet eens.
- Verzamel foto’s en deel ze eens in de wijkgroep of lokale Facebook-pagina. Altijd goed voor een klein dorpsraadsel.
En als laatste: schrik niet van wat je vindt. Oude putten kunnen ruiken, vooral als je per ongeluk een eeuwenoud haringrestje raakt. Mij overkwam het vorige zomer bij mijn ouders in Schiedam – een geur waar je álles aan overhoudt… of kwijt. Maar zo wordt geschiedenis ineens heel dichtbij.
Tot slot: wie weet wat er nog op je wacht
Of je nou zelf op ontdekkingstocht gaat of het liever aan de experts overlaat – de bodem onder Nederlandse huizen barst van de kleine geschiedenislesjes. Misschien schuilt er een vondst onder jouw woonkamer — of misschien niet, wie weet. In ieder geval is het altijd leuk om de familie aan tafel wild te laten raden wat er onder hun huis kan liggen. Heb jij ooit iets onverwachts gevonden tijdens een verbouwing bij jou thuis? Deel het hieronder, je weet maar nooit wat eruit komt…
