De ceremonie van beëdiging en de politieke context
Op dinsdag vond in Praag de beëdiging plaats van Andrej Babiš als de nieuwe premier van Tsjechië, na de uitkomst van de parlementaire verkiezingen in oktober. Deze gebeurtenis markeerde zijn terugkeer aan de leiding van het land als populistische miljardair en politicus. Babiš, die eerder van 2017 tot 2021 onafgebroken premier was, beloofde dat hij zich zal inzetten voor de belangen van Tsjechië, zowel nationaal als internationaal.
De rol van de president en de regeringsvorming
Precies op de dag van de ceremonie stelde president Petr Pavel hem officieel aan als premier. Pavel had hem gevraagd een nieuwe regeringscoalitie te vormen, nadat diens beweging, ANO (ja), bij de verkiezingen grote winst had geboekt. Na gesprekken sloegen Babiš en de leiders van twee kleinere partijen, de anti-migratiepartij Vrijheid en Rechtvaardigheid en de rechtse motoristenpartij, de handen ineen om een meerderheid te vormen in de Tweede Kamer.
Samenstelling van de nieuwe coalitie
De gezamenlijke coalitie bestaat uit een kabinet van 16 ministers, waarvan ANO met acht posities de meeste vertegenwoordiging krijgt, inclusief het premierambt. De Motoristen verkrijgen vier posten, terwijl de Vrijheid en Rechtvaardigheid drie belangrijke functies krijgen. Met deze formatie beschikt de regering over 108 zetels in het 200 zetels tellende Lagerhuis, waardoor ze de vier centrum-rechtse partijen, die de vorige regering onder leiding van premier Petr Fiala vormden, naar de oppositie verwijst.
Implicaties voor het beleid en de politieke koers
Het nieuwe kabinet wordt verwacht een beleidswijziging door te voeren, vergelijkbaar met de koers van Hongarije en Slowakije, waarbij de nadruk ligt op een meer sceptische houding ten opzichte van de Europese Unie en haar beleid. Vooral op het gebied van milieu en migratie zijn de coalitieleden kritisch. Daarnaast geeft de coalitie een duidelijke afwijzing van de steun voor Oekraïne in het conflict met Rusland, dat bijna vier jaar duurt.
Controverse en juridische kwesties rondom Babiš
Andrej Babiš, 71 jaar oud, blijft echter geconfronteerd met rechtszaken wegens fraude, gerelateerd aan EU-subsidies. Zijn parlementaire immuniteit moet nog worden opgeheven voordat een rechtbank een oordeel kan vellen. Daarnaast was hij de verliezer in de presidentsverkiezingen van 2021, waarin hij werd verslagen door Petr Pavel, een gepensioneerd generaal uit het leger.
Voorwaarden en bedrijfsbelangen
Voor zijn aantreden had Babiš aan Pavel bevestigd dat hij zijn grote bedrijfsbelangen zou opgeven om belangenconflicten te voorkomen. Hij bezit ongeveer 200 bedrijven onder de paraplu van de Agrofert-concern. Hij heeft een onafhankelijke bewindvoerder aangewezen om Agrofert te beheren in een trustfonds, dat onder controle blijft van een onafhankelijke toezichthouder totdat hij overlijdt, waarna zijn nakomelingen het bedrijf erven.
Andere activiteiten en politieke connecties
Babiš bezit ook een netwerk van klinieken en laboratoria. Een naaste medewerker van zijn partij ANO is genomineerd voor de functie van nieuwe minister van Gezondheid. Zijn hernieuwde positie benadrukt de mix van zakelijke belangen en politieke ambities die hem kenmerken.
