Even een bekentenis: ik had het ook, die eerste nachten met m’n tweedehands telescoop uit Marktplaats. Maan helder, sterren recht boven me — en toch, zodra ik langer keek, begonnen ze te knipperen. Eerst dacht ik: “Is die lenzen set nou alweer stuk?!” Maar eigenlijk is er een heel andere verklaring, eentje waar zelfs doorgewinterde hobby-astronomen soms over struikelen…
Wat betekent dat geknipper eigenlijk?
Je kijkt, je herkent de Orion-gordel, maar elke ster lijkt het soms op te geven: even fel, dan weer wat doffer. Het voelt als een haperend kerstlampje, maar het is heel normaal — gek genoeg! Wat ik vroeger niet wist (en waar m’n buurman — altijd wijs, soms betweterig — me op wees): die fonkelingen hebben alles te maken met onze atmosfeer.
De echte reden: onze onrustige lucht
Het klinkt misschien raar, maar sterren flikkeren (‘twinkelen’, om het fancy te zeggen) juist omdat ze zo ver wegstaan. Hun licht moet flinke afstanden door onze dampkring reizen. En omdat de luchtlagen allemaal verschillend van temperatuur en dichtheid zijn, breekt het licht telkens een beetje anders. Gevolg: het beeld danst, de ster lijkt te knipperen.
Planeten knipperen trouwens bijna nooit — omdat ze groter lijken aan de hemel. Hun licht wordt als het ware “uitgesmeerd” over datzelfde stukje atmosfeer en daarmee stabieler. Mijn oude docent natuurkunde zei altijd: “Zie je iets fel knipperen, dan is het een ster — zie je iets geler, rustiger: vast een planeet.” Gek, maar op veel nachten klopt het gewoon.
En nu? Zó los je het niet op (maar blijf kijken!)
- Even stoppen met kijken? Zonde van je avond
- Je telescoop is bijna nooit kapot door sterrengeflikker
- Let eens op de lucht: boven beton, vlak na zonsondergang — meer kans op onrust
- Probeer het op plekken waar je écht donkere hemel hebt, bijv. de Veluwe of rond Lauwersmeer
- Wacht tot later in de nacht: de lucht stabiliseert soms rond 2 uur — niet altijd, maar het proberen waard
Laat je trouwens niet foppen door dure filters of “antitwinkle”-reclames op socials. M’n collega uit Utrecht probeerde alles — behalve verplaatsen naar plekken zonder stadswarmte was er niks dat bleef werken.
Tussen sterren, wolken en burengerucht
Natuurlijk, in ons kikkerlandje is een wolk nooit ver weg. Wind, autowegen, of zelfs een verwarmende flat dichtbij zorgen allemaal voor meer “seeing” en dus meer geflikker (leuk woord trouwens). Een vriend in Groningen zweert bij nachten met weinig wind en temperatuur onder de 10 graden. Is het echt wetenschappelijk bewezen? Hmm, misschien niet — maar ik vond het eerlijk gezegd ook. Nou ja, meestal…
Flikkerende sterren? Juist extra mooi
Uiteindelijk — al staat het beeld niet altijd strak — dat gefladder hoort erbij. En soms, als je een wijntje pakt en gewoon gaat zitten kijken, krijgt het zelfs iets magisch. Moet je echt je telescoop ooit weggooien? Alleen als je er soep van wilt maken — maar da’s ook weer zo wat.
KorJte samengevat: blijf kijken, blijf proberen, maar maak je vooral niet té druk. En wie weet, zie je komende nacht die ene meteoriet wél haarscherp voorbijschieten… In ieder geval: welke plekken werken voor jou het best? Drop even een tip in de reacties — ik ben benieuwd waar het écht donker is — nou ja, voor Nederlandse begrippen dan.
