Even serieus: wist je dat jouw oude HEMA-shirt of dat vale Feyenoord-truitje zomaar in een gallerie in Lagos kan belanden? Klinkt vreemd, maar de afgelopen maanden zag ik op social media steeds vaker foto’s voorbij komen van Afrikaanse kunstwerken, gemaakt van onze afgedankte kleding. En nee, het gaat hier niet om simpele knutselprojecten. Sommige creaties zijn ronduit spectaculair — eerlijk gezegd, soms mooier dan wat je op de KunstRAI ziet.
Hoe Europese kleding in Afrika nieuw leven krijgt
In Nederland gaat elk jaar meer dan 200 miljoen kilo textiel de zak in (recent statistiek, iemand uit de kringloopwinkel vertelde het me laatst). We hopen dat het netjes gerecycled wordt — of misschien een tweede leven krijgt bij een goed doel. De realiteit? Een groot deel belandt via handelaren in landen als Ghana, Nigeria of Kenia.
Maar waar wij onze neus ophalen voor een verwassen hoodie, zien jonge Afrikaanse kunstenaars juist materiaal om hun verhalen te vertellen. Ze gebruiken de textieloverschotten om grootse installaties, wandkleden of zelfs modeperformances te maken. Bij mijn laatste bezoek aan het Tropenmuseum was ik perplex — in Nairobi is er een hele scene die alleen maar met tweedehands kleding werkt. Misschien heb ik wat gemist op de mode-afdeling van de Bijenkorf…
Beroemde artiesten & lokale helden
- El Anatsui (Nigeria/Ghana): zijn enorme wandsculpturen zijn internationaal beroemd. Gemaakt van afgedankte objecten, vooral metalen en stoffen. In 2022 stond zijn werk letterlijk in het Louvre.
- Chetna Mehta (Kenia): combineert getattered shirts en oude jeans tot opvallende portretten die lokale verhalen vertellen.
- Lokale markten: niet zelden zie je in Accra op de markt complete creaties hangen die eigenlijk bijna galerie-waardig zijn — mijn collega appte vorige maand nog zo’n foto.
Kunst, maar ook kritiek
Belangrijk detail (en daar sta ik zelf soms dubbel in): kunstenaars gebruiken deze kleding ook om een punt te maken over de enorme afvalstroom vanuit Europa. De stapels textiel op het strand van Korle Lagoon bij Accra zijn inmiddels een bekend gezicht — een vriendin uit Ghana vertelde me dat haar tante nu zelfs sieraden maakt van oude knopen, gewoon om iets terug te doen tegen het afval.
Sommige kunstenaars vinden het moeilijk: ze willen creëren, maar wel zonder het afvalprobleem groter te maken. Het is een spanningsveld — kunstenaars hebben materiaal nodig, maar de import van oude kleding uit Nederland en België overstroomt de lokale markt en verdringt de lokale textielindustrie. Misschien een onderwerp voor een volgend buurtdebat, wie weet.
Stap voor stap: zo kunt u zelf meedoen
- Gooi oude kleding niet blindweg weg. Kijk eerst of het gerepareerd, geruild of hergebruikt kan worden.
- Steun lokale upcycle-initiatieven in uw regio: denk aan de kledingruil van de Buurthub of creatieve workshops van Textielmuseum Tilburg.
- Volg Afrikaanse kunstenaars op Instagram — zoek op tags als #africanupcycle of #textileartafrica. Inspiratie gegarandeerd.
- Doneer bewust: check waar uw kleding echt terechtkomt. Niet elk donatiepunt is even transparant.
In ons WhatsApp-groepje voor moeders delen we soms patronen voor tasjes van oude spijkerbroeken — misschien niet zo avant-garde als in Lagos, maar toch handig in de Albert Heijn. En — wie weet — belandt jouw oude trui ooit als kunstwerk op de Biënnale van Venetië. Nou ja, of gewoon op zolder…
Waarom je dit niet snel vergeet…
- Je krijgt zin om thuis gelijk dat vergeten shirt een nieuw leven te geven
- Je ziet “weggooien” ineens heel anders — wie weet raak je nog in gesprek met een duurzame kunstenaar uit Utrecht
- En, vooruit: het is gewoon inspirerend wat er wereldwijd mogelijk is met wat wij afval noemen
Kortom — oude kleding is meer waard dan je denkt. Misschien maak ik me er te druk om, maar de volgende keer dat je de kledingcontainer overweegt, onthoud even: misschien kijk je wel naar het basismateriaal voor het volgende wereldberoemde kunstwerk.
Heb je zelf ooit iets moois gemaakt van oude kleding, of heb je tips voor creatieve hergebruik? Deel gerust in de reacties – ben benieuwd!
