Ooit aan tafel gezeten in een sushirestaurant en gemerkt dat Japanners zelden tijdens het eten aan hun drinken nippen? Of gehoord van dat fabeltje dat het “niet mag” in Japan — en je afgevraagd waarom? Op de een of andere manier schiet deze gewoonte altijd door de mazen van mainstream weetjes, en toch zit er een vrij eigenzinnige logica achter. Zelfs mijn buurman — een culinaire avonturier — kwam er laatst pas achter waarom het zo werkt.
Een kwestie van smaak… letterlijk
In de Japanse eetcultuur draait alles om balans. Geen overdaad aan saus, geen enorme slokken tijdens een maaltijd. De reden? Japanners geloven dat een drankje, zeker water, de natuurlijke smaak van voedsel afzwakt. Het schijnt zelfs dat ze onderling zeggen: “Water spoelt de smaaksensatie gewoon weg.” En als je daar even bij stilstaat — tja, daar zit wat in.
Wat gebeurt er in je mond?
Wetenschappelijk gezien (nou ja, ik las het pas nog in een artikel van een Japans culinair tijdschrift), verdund vocht in je mond de enzymen in speeksel. Speeksel speelt een hoofdrol bij het afbreken van zetmeelrijke producten — denk aan rijst, noedels. Zonder goede werking gaan smaken sneller “verloren” en wordt het verlies aan aroma gecompenseerd met… tja, nóg meer saus. En zo heb je dus die vicieuze cirkel: drinken, eten, proeven — weg smaak.
Traditie versus gewoonte: niemand die het echt opmerkt
Laten we eerlijk zijn — in Nederland merk je hier weinig van. Wij drinken gerust een glas melk bij de nasi, of limonade bij sushi. In Japan? Daar is het meer een kwestie van sociale gewoonte dan van strikte regels. Zelf maakte ik er maanden geleden bijna een “faux pas” van, toen ik water bij mijn ramen goot voor ik het geheel opat. De chef keek een tikkeltje verwonderd — of misschien verbeeldde ik me dat — maar het leverde toch een aai over mijn bol van een lokale vriend.
- Thee betekent: klaar met eten. In veel traditionele settings wordt aan het einde van de maaltijd thee (meestal groene) geserveerd — dat is in feite het signaal dat je uitgegeten bent.
- Drinken tijdens eten? Alleen bij alcohol. Saké of bier mag wel tijdens de maaltijd, zeker bij feestelijke gelegenheden. Maar fris of water? Meestal pas na afloop.
- Ramen: de uitzondering op de regel. Bij ramen is slurpen (met bouillon!) dan weer juist wél de bedoeling — soms houdt niemand zich dus echt honderd procent aan de “regels”.
Tips als je dit zelf wilt proberen
Dus wil je de volgende keer eens echt “Japans” eten? Probeer het zo:
- Zet je glas even aan de kant tijdens het eten.
- Gebruik het drankje pas als je een gerecht helemaal hebt geproefd;
- Let erop hoe de smaaksensatie verandert zonder te drinken;
- Pas het alleen toe als het voor jou werkt — want, eerlijk is eerlijk, het is niet heilig.
Overigens, mijn collega vertelde laatst dat hij hierdoor opeens veel meer proefde als hij sushi of tempura at. Al denk ik soms dat het tussen de oren zit.
En waarom dit nu eigenlijk interessant is…
De Japanse eetcultuur zit vol met van die subtiele patronen — en heel eerlijk, misschien loop je er in een Nederlandse sushi-tent weinig risico op “ongepast” gedrag. Toch is het fascinerend hoe zo’n eenvoudige gewoonte veel kan zeggen over een hele volksaard. Misschien zijn wij hier gewoon gewend aan gemak, bonte smaken én een drankje. In Japan? Daar zoeken ze soms nog nét die andere beleving.
Dus — misschien, bij je volgende sushi-avond, zet je je drankje ‘ns weg. En als je iets bijzonders proeft, vertel eens wat je ervan vond? Of heeft die Hollandse frisdrank zijn charme? In ieder geval, laat het me weten hieronder — ik ben benieuwd.
In het kort: eten en drinken los van elkaar kost iets meer moeite, maar wie weet proef je ineens een heel nieuw Japan!
…Nou ja, ongeveer dan.
