Sinds vorige maand komt er een ongemakkelijke vraag steeds vaker terug in onze groepsapp: “Wat als technologie straks écht gedachten kan lezen?” Misschien klinkt dat als sciencefiction — maar ik las recent een fascinerend artikel in NRC: quantumcomputers zetten serieuze stappen in het scannen van hersenpatronen en het decoderen van onze hersenactiviteit.
Even eerlijk: ik wist eerst niet eens dat dit technologisch mogelijk was. Maar kijk, het is 2024 in Nederland — en in Delft experimenteert men al volop met deze techniek. Benieuwd hoe het werkt, wat het voor je privacy betekent en waarom het echt niet alleen voor nerds relevant is? Lees vooral door. Het is minder futuristisch dan je denkt…
Wat doen quantumcomputers precies met je hersenen?
Quantumcomputers zijn geen gewone supersnelle laptops — ze werken met qubits in plaats van gewone bits. Daardoor kunnen ze belachelijk snel enorme hoeveelheden data analyseren. Nu gebruikt men ze dus ook om hersenscans (bijvoorbeeld uit het RadboudUMC) razendsnel te verwerken — en daarin terugkerende patronen te herkennen die iets zeggen over wat jij denkt of voelt.
Een simpel voorbeeld: gisteren vertelde mijn buurman dat hij vrijwillig meedeed aan zo’n proef. De onderzoekers lieten hem plaatjes zien — bloemen, auto’s, Fristi in een glas etc. De quantumcomputer voorspelde razendsnel met welke beelden zijn hersenen het meest vibreerden. Ik vind dat eerlijk gezegd best creepy, ook al was hij er zelf wel relaxed onder.
Zijn je gedachten nu nog wel privé?
Hier wringt het, wat mij betreft. Natuurlijk is het ideaal dat dankzij deze tech een ogenschijnlijk onbewuste patiënt weer contact kan maken met familie (dat gebeurt trouwens echt al bij mensen met locked-in syndroom in Groningen). Maar als quantumcomputers ooit standaard ingezet worden — wie houdt dan toezicht op wat er allemaal wordt opgeslagen? Mijn collega grapt altijd: ‘Staat straks m’n hele Netflix-geschiedenis en wat ik daar écht van vind gewoon bij m’n zorgverzekering?’ Misschien klinkt het vergezocht, maar bedrijven denken daar anders over — en niet alleen in Silicon Valley…
- Steeds meer verzekeraars tonen belangstelling voor neurodata
- Wetgeving loopt achter: in Den Haag is men amper voorbereid op deze innovaties
- Experts van TU Eindhoven pleiten nú al voor ethische kaders — en terecht
Wat betekent dit straks voor jou?
Oké, je hebt geen quantumcomputer in je woonwijk — nog niet. Maar als je kijkt naar hoe snel AI en data-analytics zijn doorgebroken (TikTok wist al vóór m’n vriendin wie mijn nieuwe hobby was — een beetje genant), dan geloof ik best dat dit over vijf tot tien jaar gewoon realiteit kan zijn.
Voor veel mensen met neurologische aandoeningen kan het een opluchting brengen. Niet kunnen praten, maar toch contact met je omgeving? Voor hen is deze doorbraak ongekend waardevol. Alleen — en ik zeg het maar gewoon: de grens tussen hulp en privacyschending is flinterdun. De Brabantse privacy-commissie (nooit van gehoord tot vorige week) waarschuwt inmiddels zelfs voor sollicitatiechecks via hersenscans.
Praktische tips: moet je je nu zorgen maken?
- Check of je ziekenhuis meewerkt aan neuro-onderzoek met quantumcomputers — in Amsterdam zijn er al pilots.
- Vraag actief wat er met jouw hersendata gebeurt. Lijkt een detail — maar het maakt uit.
- Lees je in over de rechten rond medische data in Nederland (de Autoriteit Persoonsgegevens heeft een handige gids).
- Praat met je huisarts of je echt wilt deelnemen aan dit soort testen — nu is dat nog altijd vrijwillig.
Tot slot: wellicht zijn deze zorgen wat voorbarig (misschien ben ik gewoon zenuwachtig door alles wat ik er de laatste tijd over las), maar in dit tempo is het fijn als je tenminste weet wat er speelt. Blijf nieuwsgierig.
In ons Slack-kanaal werd gisteren gesuggereerd: ‘Misschien straks maar weer je dagboek op papier bijhouden…’ In ieder geval: Wat denk jij? Stel je je privacy boven medische vooruitgang, of geloof je dat het samen kan gaan? Benieuwd naar jouw ervaring of mening — deel hem gerust hieronder. In ieder geval: welkom in de toekomst, want die begint blijkbaar… nu al.
