Stel je even voor: je nieuwe iPhone struikelt over een simpele bug, terwijl ergens in een Noordzeegrot een octopus met acht armen tegelijk puzzels oplost die de gemiddelde programmeur zouden laten zweten. Serieus, onlangs bespraken we dit met collega’s bij koffieautomaten van Rotterdam tot Groningen — klopt het dat octopussen echt slimmer zijn dan high-tech gadgets? Nou, na flink wat zoeken, lezen (en een beetje twijfelen) kwam ik tot een onthullende conclusie. In elk geval: het is minder sciencefiction dan je denkt…
Octopus versus smartphone: hoe vergelijk je dat eigenlijk?
Laten we meteen eerlijk zijn — niemand rekent in gigahertz als het om dierenbreinen gaat. Maar wist je dat een octopus ongeveer 500 miljoen neuronen heeft? Dat zijn er bijna net zo veel als een hond. Ter vergelijking: je telefoon tikt hooguit enkele miljarden transistors aan, maar wat die missen is ‘gevoel’. Octopussen passen hun gedrag namelijk aan elke nieuwe situatie aan. Je smartphone? Die loopt vast als je te veel apps opent — of tikt zelf om updates half drie ’s nachts.
Waarom zijn ze zo slim? Een blik in het hoofd (of eigenlijk: de armen)
Octopussen hebben een megacomplex zenuwstelsel — niet alleen in hun kop, maar verdeeld over al hun armen. Mijn buurman uit Den Haag (die duikt in zijn vrije tijd) vertelde ooit hoe hij zag dat een octopus letterlijk ‘mee dacht’ met elke arm apart. Denk daar eens over na: terwijl je smartphone nog probeert je vinger te volgen op het scherm, nemen die armen zelf initiatief. En doordenken we even, dan lijkt zo’n distributed intelligence toch best ideaal. Misschien moet Apple eens spieken bij de natuur?
- Octopussen openen potjes, schuiven stenen, en ontsnappen uit aquaria beter dan sommige huisdieren hun bak vinden
- Ze herkennen menselijke gezichten (vraag het gerust aan medewerkers van Artis — gebeurt echt)
- Ze gebruiken gereedschap, van kokosnoten tot flessen
Wat kan je leren van een octopus (en waarom doet dat ertoe)?
Zelfreflectie: dat is misschien waar de meeste technologie nog mijlen achterloopt. Een octopus onderzoekt, aarzelt soms — kortom, die denkt. Als je kijkt naar recente experimenten (ik las er vorige maand nog een in NRC), zie je ze letterlijk fouten maken en weer proberen. Je telefoon doet dat niet. Of misschien alleen als je een keer iets verkeerd typt — dan krijg je meteen die rode lijn te zien. Terwijl een octopus die fout gewoon opnieuw rechtzet. Misschien zit daar wel de kracht van échte intelligentie: leren van missers.
Het klinkt misschien vergezocht, maar stel je een wereld voor waarin jouw gadgets niet alleen ‘slim’ reageren, maar écht flexibel leren. Ja, we zijn nog ver weg — maar het idee dat die grappige, slijmerige inktvissen op Texelse stranden slimmer zijn dan wat in je broekzak zit, dat laat je niet zomaar los. Nouja, misschien heb ik gewoon te vaak over octopussen gedroomd — zo gaat dat als je in je vrije tijd je algoritmes voor AI probeert te pimpen.
Dus… wat doe je ermee?
Mensen zijn dol op gadgets, logisch. Maar misschien is het tijd om af en toe naar de natuur te kijken wanneer we vastlopen in techniek. De volgende keer dat je telefoon weer vastloopt tijdens een Zoom-call, denk eens aan die achtarmige uitvinder die ergens in Zeeland het wiel opnieuw uitvindt. Wie weet — misschien steken we er, heel stiekem, toch iets van op… Of niet. Moeilijk te zeggen. in elk geval: als je nog een leuk feitje zoekt voor bij je volgende borrel, je weet wie écht slimmer is!
