Stelt u zich voor: u zit met vrienden op een zonnig terras in Zuid-Frankrijk. Het eten op tafel, goede wijn erbij — puur genieten. Maar dan komt het kopje koffie op de taart: het moment van afrekenen. En daar begint het typisch Hollandse spektakel waar Fransen tot op de dag van vandaag steil van achterover slaan. Wie had gedacht dat onze gewoonte om de rekening te splitsen letterlijk voor chaos zou zorgen in Franse bistro’s?
De praktijk: één tafel, zes bonnen
Als u weleens met een groep naar Frankrijk bent geweest, kent u het wel. De sfeer is goed tot het afrekenmoment. Nederlanders willen de rekening netjes per persoon afrekenen, eerlijk is eerlijk — waarom zou je andermans oesters moeten betalen? Maar probeer dat in een doorsnee Frans restaurant en u merkt: de serveerster wordt rood, de kassa piept, er ontstaat lichte paniek, en men kijkt u aan alsof u net gevraagd heeft of u de Eiffeltoren mag opeten.
Culturele botsing: ‘faire moitié-moitié’
Waar in Nederland het delen van de rekening al bijna een ongeschreven wet is (Tikkie-groeten uit Amsterdam!), zien Fransen dat heel anders. Daar is vaak één persoon le ‘maître de la soirée’ — die betaalt en krijgt later thuis het geld via een vage afspraak, of men doet het simpel: ieder betaalt ongeveer evenveel met wat cash. Op aparte bonnen rekenen? Ze snappen werkelijk niet hoe dat logistiek werkt.
- Mijn collega vertelde laatst dat ze in Nice met haar gezin apart wilde betalen. Resultaat: discussie van tien minuten, serveerster snapte er niks van.
- In onze familiegroep zelfs ooit ruzie over gehad — je wil niemand tekort doen, maar je wil ook niet de hoofdprijs voor andermans wijn betalen.
- Mijn buurvrouw uit Utrecht noemt het zelfs “de test of je in Frankrijk ooit geaccepteerd wordt”. Nou, ik heb die test niet gehaald…
Hoe ontstond deze Hollandse gewoonte?
Het is niet gek dat wij graag afrekenen wat we consumeren: eerlijk duurt het langst, zeggen we hier. Tikkie maakt het nog makkelijker — u hoeft het niet eens meer in woorden te zeggen: gewoon een linkje sturen. In Zuid-Europa is de gezelligheid belangrijker dan de centen — en ik moet toegeven, soms is die benadering relaxter.
Overigens, laatst in Parijs geprobeerd om vooraf te zeggen: “On voudrait payer séparément, s’il vous plaît.” De reactie was een zucht en het verdraaien van de ogen. Blijkbaar is zelfs het aankondigen al een ‘gruwel’. Misschien is het gewoon een kwestie van wennen, hoewel… wie zal het zeggen.
Tips: hoe doet u het zonder chaos?
- Kondig het meteen aan. Geef bij het bestellen direct door dat u apart wilt betalen. Helpt het altijd? Eerlijk: nee.
- Reken alvast zelf af. Vraag na uw gang of u uw deel direct kunt betalen. Soms werkt dit — vooral bij toeristische plekken.
- Gebruik contant geld. Veel Franse restaurants hebben nog steeds moeite met pintransacties per persoon. Met cash zijn de meeste problemen snel opgelost.
- Laat één iemand betalen en verreken onderling. Ja, het is minder ‘Hollands’, maar u voorkomt gênante scènes.
Zijn wij dan echt zo anders?
In de groep Nederlandse vrienden waarmee ik iedere zomer naar Bretagne ga, ontstond vorige keer na drie mislukte pogingen een gouden regel: “In Frankrijk geen discussie — één betaalt, thuis lossen we het op.” Het geeft rust. Al blijft er ergens een stemmetje: “maar wat als Joost drie glazen wijn dronk en ik water?” Aan de andere kant — misschien is dat gewoon het Franse avontuur. Of ben ik nu te filosofisch. In ieder geval: de chaos hoort er een beetje bij, zoals hagelslag op brood.
Bonustip: frustratie voorkomen met humor
Onlangs las ik in een reismagazine dat een Amsterdamse backpacker het winnende antwoord had gevonden: “We zijn Nederlanders, we kunnen niet anders.” Blijkbaar werkt zo’n knipoog écht soms om de sfeer te redden. Of het overal zo goed uitpakt? Geen idee, nu u. Heeft u avonturen met rekeningen in het buitenland? Deel het eens hieronder, want iedereen heeft volgens mij zo’n verhaal…
In ieder geval — veel plezier bij uw volgende Franse lunch. En, eh… sterkte bij het afrekenen.
