Wist je dat de maan niet altijd even groot is geweest als nu? Nee, dit is geen geheime plot uit een sciencefictionboek — het komt gewoon uit de perskamer van de NASA. Op een regenachtige dinsdagochtend — ik weet het nog goed — las ik in de ochtendkrant: “De maan wordt kleiner, en dat maken we ons zorgen.” Ik dacht eerst: zal wel weer zo’n hype zijn, maar het blijkt dus echt! In dit artikel vertel ik je hoe dit zit, waarom NASA hier zo lang ‘over zweeg’ (of te voorzichtig was) en wat dit voor ons hier, onder de Hollandse luchten, zou kunnen betekenen.
Hoe krimpt de maan eigenlijk?
Het klinkt misschien als een grap van je buurman na drie biertjes, maar het is serieus onderzocht. De maan koelt langzaam af sinds haar vorming — zo’n paar miljard jaar geleden. Door die afkoeling krimpt het binnenste van de maan en krijg je rimpels op het oppervlakte. Alsof de maan een oud appeltje is geworden. Onlangs meldde NASA dat die krimp sneller gaat dan gedacht. Dat hadden ze al sinds de Apollo-tijd eigenlijk stiekem in data gezien, maar nu konden ze het niet meer negeren: meterslange scheuren, ‘moonquakes’ (maanbevingen), en verplaatste stenen.
Wat mij verbaast: het tempo. Oude rapporten spraken van centimeters per miljoen jaar, maar de nieuwste metingen wijzen op snellere bewegingen. In ons Slack-kanaal op werk vroeg iemand zich hardop af: “Gaan we straks allemaal nieuwe kalenders krijgen omdat de maancyclus verandert?” Geen paniek — zover zijn we gelukkig nog niet.
Waarom zei NASA het nu pas?
Oké, kleine theorie van mijn kant. NASA is — laten we eerlijk zijn — nogal voorzichtig met dit soort nieuws. Vooral na alles met fake news en rare complottheorieën. Volgens hun persbericht wilden ze eerst echt zeker weten dat het géén meetfout was. Mij viel op dat ze pas na flinke peer review en samenwerking met TU Delft en een paar Europese universiteiten met het nieuws kwamen. Lokaal wordt hier trouwens meteen geroepen: “Zie je wel, weer zo’n Amerikaanse cover-up!” Misschien een tikkeltje overdreven, maar ik snap waar het vandaan komt.
Het eerlijke antwoord is waarschijnlijk: men wist het, maar niemand wist hoe belangrijk het is tot die scheuren de apparatuur begonnen te bedreigen. Het Lunar Reconnaissance Orbiter-project van NASA kreeg ineens rare readings en voilà — alles in de openbaarheid. Zo gaat het wel vaker. Iets met stukken lezen die bovenaan de stapel liggen…
Heeft het gevolgen voor ons op aarde?
Nu hoor ik je denken: oké, de maan krimpt — maar merk ik daar wat van in Rotterdam of Groningen? Eerlijk: voorlopig niet zoveel. De maan is kleiner geworden, ja, maar die paar meter op 3.474 kilometer diameter is weinig. Waar je het misschien wel aan merkt — getijdenverschillen. Sommige onderzoekers, waaronder iemand die ik ooit sprak op een symposium in Utrecht, denken dat over honderden jaren de maan zo veranderd zou kunnen zijn dat stukken van onze getijdenpatronen anders worden. Maar goed, dat gaan we zelf niet meer halen.
Wat wel bijzonder is: deze landschapsveranderingen op de maan maken het misschien straks moeilijker om nieuwe landingsplekken te vinden voor bemande missies. En, zo lazen we in het AD vorige week, Europa droomt ervan om rond 2040 een ‘maandorp’ te bouwen. Dat kan door deze scheuren opeens een stuk ingewikkelder — of misschien juist veiliger? Moeilijk te zeggen, want er zijn altijd risico’s en kansen.
Kun je ergens live meekijken?
Natuurlijk. NASA streamt tegenwoordig van alles. Mijn collega’s zijn verslaafd aan die site — nieuw soort slow-tv. Er zijn trouwens ook Nederlandse sterrenkundeverenigingen, bijvoorbeeld in Dwingeloo, waar je soms samen live naar de maan kunt turen. Ook gewoon met een simpele verrekijker zie je soms die rimpels, al zijn het dan meer lichte en donkere vlekjes. De technologie is hier nog niet als bij Star Wars, maar het komt in de buurt.
Wat kun je hier zelf mee?
Ik zou zeggen: laat het je blik op de nachtelijke hemel veranderen. De maan lijkt zo stabiel, maar is volop in beweging. Doe eens mee aan een lezing van Sonnenborgh, of vraag je lokale bibliotheek om een maankijk-avond te organiseren. En als je toch buiten staat met je hond — kijk even omhoog. Wie weet spot je iets opvallends, al is het maar een vliegtuig richting Schiphol.
Laat gerust je mening achter in de reacties — misschien zie ik het allemaal te somber, of juist te optimistisch. Want in het universum blijft altijd ruimte voor twijfel, toch? In ieder geval… ik blijf het nieuws volgen.
