Stel je voor: je loopt zomaar op zaterdagmiddag langs een weiland bij Nijmegen — geen idee wat je verwacht. En dan: een schijnbaar onbeduidend stukje ijzer verandert alles wat we dachten te weten over onze geschiedenis. Klinkt als iets uit een Netflix-serie, maar dit gebeurde écht in 2024. Zelfs mijn collega’s op de redactie, normaal nogal nuchter, zaten aan hun scherm gekluisterd. Wat maakt deze vondst zo spectaculair? En — tja — moeten we nu echt onze geschiedenisboeken gaan herschrijven?
De ontdekking: wat is er eigenlijk gevonden?
Begin maart was het groot nieuws: een team van archeologen van de Vrije Universiteit vond iets onder een oud boerenerf. Niet zomaar iets — een bronzen tablet met inscripties die niemand kende. Volgens mijn buurman, die alles volgt wat met archeologie te maken heeft (en dat is veel), leek het eerst gewoon Romeins prul. Maar na ontcijfering bleek het… jawel, een directe verwijzing naar handel én migratie tussen lokale stammen en zuidelijke volken die we eerder niet eens koppelden aan Nederland.
Waarom is dit zo’n big deal?
Tot nu toe dachten we: Nederland was zo’n beetje het natte achterland van het Romeinse Rijk, een beetje modder, wat Friezen en Romeinen die elkaar negeerden. Toch? Maar deze inscriptie suggereert dat de lage landen een veel actievere rol hadden in Europa dan gedacht. Op het tablet vond men namen van Keltische, Germaanse én Zuid-Europese personen — in dezelfde handelscontext. Dat is… best maf. Mijn oud-docent geschiedenis zou nu waarschijnlijk sipjes het raam uit staren.
- Handelsroutes bleken uitgebreider en ouder dan gedacht
- Culturele uitwisseling was intens — geen geïsoleerde stammen
- Migratie en integratie: blijkbaar niet alleen een fenomeen van nu…
Hoe veranderde deze vondst ons beeld?
Nou ja, de meningen verschillen. In ons lokale Facebook-groepje (met veel ex-leerlingen van basisschool De Waterlelie) werden de “nieuwe feiten” flink gefileerd. Sommigen noemden het overdrijven: “zomaar één tablet? Kom op, Nederland was heus niet het centrum van Europa!” Anderen — waaronder ik — vinden het vooral fascinerend dat ons beeld van ‘Nederland’ zó vloeibaar blijkt. Oude kaarten moeten nu misschien echt de prullenbak in.
Overigens: het tablet is nu te zien in het Valkhof Museum (Nijmegen). Mijn moeder zegt dat je daar best kunt lunchen, trouwens.
Wat betekent dit concreet voor jou (en mij)?
- Misschien is jouw voorvader geen boer maar een verre handelaar — DNA-testje doen?
- De kans is groot dat we in komende jaren meer van zulke vondsten gaan zien. Er wordt volop gegraven, vooral nu bouwprojecten weer op stoom komen.
- Geschiedenis is niet statisch, maar verandert continu. Of zoals mijn collega zegt: “gisteren was je Fries, vandaag blijkt je familie uit Spanje te komen”.
Al deze inzichten zorgen ervoor dat we wat losser moeten omgaan met historische zekerheden. Ergens vind ik dat wel verfrissend. Hoewel — misschien mis ik de oude simpele tijdlijn soms een beetje.
En nu? Zelf ervaren & meedenken
Ik was er vorige week — bij die tentoonstelling dus — en eerlijk, het maakte me zowaar nieuwsgierig. Stel voor: één vondst in jouw dorp, en het nieuws breekt los. Zou je het willen weten? Of blijf je liever in je vertrouwde geschiedenisbeeld? In ieder geval, als je tijd hebt: bezoek het Valkhof, of duik eens in je eigen lokale archief. Wie weet stuit je — net als die onderzoekers — op iets dat alles op zijn kop zet…
Wat denk jij: herschrijven we straks wéér (of voor het eerst) de schoolboeken? Laat het hieronder weten of deel je wildste theorie — want er is blijkbaar niks vast in ‘onze’ geschiedenis. In ieder geval, als je morgen in Nijmegen loopt, kijk dan eens goed naar de grond… je weet nooit.
