Wist je dat het materiaal waar onze telefoons en laptops mee gemaakt worden binnenkort zomaar radicaal kan veranderen? Het klinkt als sciencefiction — maar een nieuwe speler steekt nu z’n kop op in de hightech. Silicon en plastic waren jarenlang dé standaard in de hele industrie. Maar op een woensdagavond, tijdens een biertje met een collega, hoorde ik voor het eerst over MXenes. Geen idee wat het was, maar nu denk ik: hadden we dat niet eerder kunnen gebruiken?
Wat zijn MXenes eigenlijk? En waarom praat iedereen er ineens over?
Heel eerlijk: een paar maanden terug had niemand in mijn omgeving het over MXenes. Zelfs in onze tech-chat kwam het zelden voorbij. Kort door de bocht — MXenes zijn een nieuwe familie van tweedimensionale materialen, vergelijkbaar met grafeen, maar dan met metalen erin verwerkt. Ja, écht: ze combineren de metallic conductivity van titanium, molybdeen en andere metaalsoorten met extreme dunheid. Wat vooral bijzonder is: silicon lijkt ineens achterhaald nadat je dit spul bekijkt.
De voordelen? MXenes zijn flexibel, supergeleidend, hittebestendig én makkelijk te verwerken — klinkt als een magisch pakket, hoewel dat natuurlijk een tikje overdreven is. Waarom maakt het uit? Nou, volgens onderzoekers van TU Eindhoven kunnen chips hierdoor nóg krachtiger en dunner worden dan we in de gekste pitches hoorden. Mijn buurman (namelijk een hardware engineer) zei laatst: “Silicium is retro aan het worden, geloof het of niet.”
Voorbeelden uit het echte leven: wat kunnen we ermee?
Nu wordt het spannend, want MXenes blijven niet hangen in het lab — je ziet de eerste toepassingen nu al verschijnen. Denk aan wearables die bijna niet voelbaar zijn, of snelladende batterijen die maanden meegaan. In Nederland werken ze bij imec al aan prototypes voor medische sensoren met MXenes. Mijn nichtje, die sinds kort in Delft studeert, vertelde dat hun universiteits-projectgroepen MXene-inkt gebruiken voor flexibele zonnecellen. Of het blijft hangen? Wie weet. Voorlopig zien de opties er uit als een snoepwinkel voor nerds.
- Superdunne schermen die je kunt oprollen — zonder breuken
- Accu’s voor fietsen die dubbel zo snel opladen, ideaal voor regenachtig Nederlandse forenzen
- Zelfherstellende coatings tegen corrosie voor bruggen (vraag maar aan de gemeente Amsterdam – ze dromen ervan)
Zijn er ook nadelen? Natuurlijk.
Zoveel enthousiasme roept argwaan op, logisch toch. MXenes zijn nu nog duur om te maken: grondstoffen zijn niet overal goedkoop, en het proces om MXenes écht zuiver te krijgen is niet bepaald een eitje. Bovendien zijn nog lang niet alle eigenschappen goed onderzocht — sommige collega’s mopperen dat je op grootschalige recycling nog wel even kan wachten. In het NRC las ik vorige week trouwens dat de productie nogal chemisch kan zijn, en dat is — laten we eerlijk zijn — niet per se gezellig voor het milieu.
Dus: het klinkt als een droom, maar misschien zijn we er nog niet. Aan de andere kant, wie had vijf jaar geleden gedacht dat Nederland koploper zou zijn in fotonische chips?
Wanneer merken wij hier iets van?
Het tempo ligt verrassend hoog, al dacht ik eerst dat het jaren ver weg zou zijn. In Eindhoven liggen de eerste proefkopieën al op de plank. Maar het kan zomaar dat de eerste echte MXene-producten binnen een jaar of twee in smartphones of wearables zitten. Ik weet niet of dat meteen het hele leven verandert — misschien valt het tegen. Maar dat er om de hoek in ‘t lab aan dé opvolger van silicium en plastic wordt geknutseld, maakt me toch een beetje trots.
Wat kun je nu al doen?
- Hou initiatieven in Nederland (TU Delft, imec, TU Eindhoven) in de gaten — daar gebeurt het eerst
- Als je met tech werkt: vraag in je volgende vakgroep of teammeeting naar MXene-projecten, wie weet word je verrast
- Investeer of volg patenten op dit gebied — je weet nooit wie straks de winnaar is
Dus, mocht je binnenkort een minuscule, krachtige sensor of een buigbaar scherm zien — knik even. Waarschijnlijk zit daar MXene in, of in elk geval iets verwant. In elk geval, wie weet waar we over vijf jaar staan… nu is het belangrijkste: vertel je collega, deel dit artikel, of loop eens langs bij de universiteitsdemo in jouw buurt!
