Invoering van nieuwe regels in vijf staten
Vanaf donderdag zullen inwoners van vijf Amerikaanse staten die gebruikmaken van overheidsbijdragen voor de boodschappen geconfronteerd worden met nieuwe beperkingen op de aankoop van frisdrank, snoep en andere voedingsmiddelen. Indiana, Iowa, Nebraska, Utah en West Virginia zijn de eerste staten van minstens achttien om afwijkingen aan te vragen die het mogelijk maken om bepaalde voedingsmiddelen niet meer via het Supplemental Nutrition Assistance Program (SNAP) te kopen.
Achtergrond en doelstellingen
Deze maatregel maakt deel uit van een poging van minister van Volksgezondheid Robert F. Kennedy Jr. en minister van Landbouw Brooke Rollins om staten aan te sporen producten die als ongezond worden beschouwd uit het federaal programma te verwijderen. Dit programma, dat voorheen bekend stond als voedselbonnen, heeft een jaarlijkse begroting van 100 miljard dollar en bedient 42 miljoen Amerikanen.
Kennedy stelde in december dat het huidige systeem onhoudbaar is: belastinggeld wordt gebruikt om programma’s te financieren die gezondheidsproblemen veroorzaken, waarna vervolgens opnieuw geld wordt uitgegeven aan het behandelen van diezelfde problemen.
Focus op volksgezondheid en preventie
De inspanningen richten zich op het verminderen van chronische ziekten zoals obesitas en diabetes, die in verband worden gebracht met de consumptie van suikerhoudende dranken en bewerkte snacks. Dit sluit aan bij Kennedy’s initiatief “Make America Healthy Again”.
Uitdagingen en kritieken vanuit de industrie en gezondheidsbeleid
Experts uit de detailhandel en het gezondheidsbeleid geven aan dat de programma’s van de staten, die al onder druk staan van forse bezuinigingen, niet voorbereid zijn op de complexe veranderingen. Er ontbreken volledige lijstjes van gecontroleerde voedingsmiddelen, en er bestaan technische problemen bij de point-of-sale die verschillen per staat en winkel. Onderzoek bleef tot nu toe gemengd over de vraag of het beperken van aankopen via SNAP daadwerkelijk de voeding en de gezondheid verbetert.
De Nationale Detailhandel Federatie voorspelt dat er langere wachtrijen bij de kassa zullen ontstaan en dat klanten vaker zullen klagen terwijl ze proberen te bepalen welke voedingsmiddelen niet meer gekocht mogen worden onder de nieuwe regels.
Financiële impact voor retailers
Volgens een rapport van de National Grocers Association en andere handelsorganisaties zal het invoeren van de nieuwe beperkingen retailers in de VS aanvankelijk 1,6 miljard dollar kosten, met jaarlijkse bijkomende kosten van 759 miljoen dollar.
Gina Plata-Nino, directeur van SNAP bij de organisatie Food Research & Action Center, benadrukt dat het straffen van ontvangers van voedselhulp betekent dat iedereen meer betaalt bij de supermarkt.
Historisch kader en wetgeving
Deze afwijkingen wijken af van het beleid dat sinds 1964 bestaat en later werd bevestigd door de Food and Nutrition Act van 2008. Die wet bepaalt dat SNAP-uitkeringen voor „elke voedings- of voedselproduct bedoeld voor menselijke consumptie“ gebruikt kunnen worden, uitgezonderd alcohol en kant-en-klare warme maaltijden. Ook wordt aangegeven dat tabak niet gedekt wordt.
In het verleden hebben wetgevers voorstellen gedaan om de uitkeringen niet te laten betalen voor duurdere vleessoorten zoals steak of voor zogenoemd fastfood, zoals chips en ijs. Deze verzoeken werden echter eerder afgewezen vanwege de kosten en de complexiteit van de uitvoering volgens USDA-onderzoek. Er werd ook gevreesd dat dergelijke beperkingen het koopgedrag niet genoeg zouden beïnvloeden en gezondheidsproblemen niet zouden verminderen.
Staten worden gestimuleerd tot actie onder de huidige regering
Onder de tweede Trump-regering werden staten aangemoedigd en zelfs gestimuleerd om afwijkingen te zoeken, met financiële prikkels. Indiana’s gouverneur Mike Braun stelde dat het geen standaardbeleid van bovenaf is, maar gericht op de onderliggende oorzaken, transparantie en concrete resultaten.
Details van de nieuwe regelingen
De afwijkingen die op 1 januari ingaan, treffen ongeveer 1,4 miljoen mensen. Utah en West Virginia verbieden het gebruik van SNAP om frisdrank en andere zoete dranken te kopen, terwijl Nebraska dat verbiedt voor frisdrank en energiedrankjes. Indiana richt zich op frisdrank en snoep. Iowa, dat de strengste regels heeft, beperkt SNAP nu tot belastbare voedingsmiddelen, waaronder frisdrank en snoep, maar ook bepaalde kant-en-klare maaltijden.
Gina Plata-Nino waarschuwt dat de lijst met toegestane en verboden items niet specifiek genoeg is om SNAP-deelnemers goed voor te bereiden op boodschappen doen. Ze wijst erop dat veel extra items, waaronder bepaalde kant-en-klare maaltijden, ook niet meer mogen worden gekocht, ondanks het ontbreken van duidelijke informatie hierover.
Persoonlijke gevolgen en publieke reactie
Marc Craig uit Des Moines, die sinds oktober in zijn auto leeft, zegt dat de nieuwe regels het moeilijker maken om te bepalen hoe hij de 298 dollar aan maandelijkse SNAP-uitkeringen moet gebruiken. Hij ervaart ook meer stigma bij de kassa.
Volgens het USDA zal de proefperiode van twee jaar voor deze afwijkingen met de mogelijkheid tot verlenging met drie jaar worden doorlopen. Elke staat wordt verplicht de gevolgen te evalueren.
Gezondheidsexperts maken zich zorgen dat de afwijkingen te veel focussen op korte termijn en de bredere kwesties niet aanpakken. Anand Parekh van de University of Michigan benadrukt dat gezonde voeding in de VS onbetaalbaar blijft, terwijl ongezonde voedingsmiddelen goedkoop en overal verkrijgbaar zijn.
