Wist je dat meer dan één op de vijf kinderen in Nederland weleens bang is voor iets wat met het heelal te maken heeft? Het klinkt gek — vooral als je zelf altijd geboeid was door de ruimte. Toch hoorde ik recent mijn nichtje (7) verklaren dat ze ’s nachts niet kon slapen “…want straks valt er een zwart gat op ons huis”. Serieus, dat soort angsten kom je dus echt vaker tegen dan je denkt. En eerlijk gezegd: als ouder/oom/tante sta je dan best even met je mond vol tanden.
Waar komt die angst voor zwarte gaten eigenlijk vandaan?
Omdat kinderen intens nieuwsgierig zijn, pikken ze allerlei flarden op: een science-fiction film op tv, een YouTube-short waar je net even niet bij was of de opa die tussen neus en lippen door vertelt dat zwarte gaten ‘alles opzuigen’. Tja, als volwassene weet je dat we in Amersfoort geen last van een zwart gat krijgen. Maar voor een kind is dat onderscheid minder duidelijk.
Mijn buurvrouw vertelde laatst dat haar dochter na een aflevering van Klokhuis wekenlang bang was voor ‘ruimtemonsters’. De kiem was gelegd. En ik herinner me zelf vaag dat ik vroeger dacht dat een komeet de aarde kon raken. Misschien herken je dit bij je eigen kind — of hoor je erover op het schoolplein.
Hoe kun je die angst erkennen (en niet erger maken)?
- Luister zonder te lachen. Voor een kind is zo’n angst echt. Een onbedoeld grapje (“Dan hangt straks je speelgoed in een zwart gat, ha-ha!”) maakt het vaak erger. Even relativeren mag, maar serieus nemen helpt meer.
- Vraag door: wat dénkt je kind dat een zwart gat doet? Soms blijkt de angst over iets heel anders te gaan. Bijvoorbeeld niet het zwarte gat zelf, maar ‘ervoor zorgen dat mama opeens weg is’.
- Geef eerlijke, eenvoudige uitleg. Kinderen begrijpen meer dan je denkt — maar vermijd ingewikkelde metaforen. Zeg bijvoorbeeld: “Zwarte gaten zijn heel ver weg in de ruimte. Ze zuigen geen huizen of auto’s op aarde op.”
- Gebruik beeldmateriaal. Samen plaatjes kijken of een filmpje van Govert Schilling bekijken geeft vaak al geruststelling. Het onbekende krijgt een gezicht. Maar let op: niet ieder YouTube kanaal is even geruststellend…
Welke praktische dingen werken écht? (Tenminste, bij ons…)
– Een simpele tekening maken van het zonnestelsel. Opeens wordt duidelijk: zwarte gaten zijn geen stofzuigers die plots bij de buurtsuper opduiken.
– Even meetellen ‘hoe ver’ het allemaal is. Mijn collega, die in Hilversum woont, vergelijkt het met “duizend keer naar oma fietsen; zó ver is een zwart gat.” Het helpt echt — probeer het maar eens.
– Zelf ben ik fan van de uitlegboeken van de bieb, zoals het boek “Waarom vallen sterren niet uit de hemel?” van Govert Schilling. Compact, helder en allesbehalve eng.
Wat vooral níet doen…
– Voorkom overmatig googelen samen met je kind. Je komt te snel uit bij onbegrijpelijke Engelse artikelen of zelfs bangmakerij.
– Gebruik geen ongrijpbare dreigbeelden (“Als je te veel zeurt, komt er een zwart gat!”) — geloof me, dat hoor je vaker dan je denkt.
– Niet alles hoeft meteen ‘proactief opgelost’. Een beetje spanning is soms normaal. Zoals mijn oma zei: “Soms is het oké als dingen even raar voelen.”
Deel je ervaringen (en onthoud: elk kind denkt anders)
Er is geen magische formule — hoor ik vaak in appgroepen van vrienden en collega’s. Wat bij mijn nichtje hielp (samen een slaapliedje over astronauten zingen), werkte bij het buurjongetje in Utrecht juist averechts. Het blijft een beetje uitzoeken, eigenlijk.
Misschien heeft u zelf een gouden tip, of juist een verhaal van een angst die vanzelf weer verdween. Laat gerust een reactie achter, want in alle eerlijkheid: niemand heeft het perfecte antwoord. Maar samen komen we vaak verder dan alleen.
In ieder geval — de volgende keer dat zwarte gaten ter sprake komen tijdens het avondeten, weet u wat te doen. Of nou ja… ongeveer.
