Het klinkt misschien als een pessimistisch verhaal, maar volgens recente cijfers uit Vogelbescherming Nederland verdwijnen steeds meer bekende tuinvogels. Gisteren nog liep ik in het park en bedacht: waar zijn toch al die merels gebleven? Misschien valt het jou ook op – sommige vogels zie je gewoon niet meer, terwijl ze vroeger overal floten.
Waarom verdwijnen tuinvogels ineens?
Volgens experts zijn er meerdere oorzaken: verstedelijking, minder groen in de tuinen (ik kijk ook naar mezelf – voortuin ligt vol tegels), pesticidengebruik en zelfs het veranderende klimaat. Mijn buurvrouw moppert daar regelmatig over tijdens het tuinieren: “Vroeger zat het hier vol met pimpelmezen, nu hoor je ze nauwelijks.”
Neem de mus – ooit het meest voorkomende vogeltje. Sinds de jaren ‘90 zijn ze met bijna de helft afgenomen (bron: Sovon). Of denk aan de groenling. Een kennis uit Almere liet laatst haar tuin zien: waar ze jaren terug elk voorjaar zwermen groenlingen had, is het nu opvallend stil. Dit gebeurt niet alleen in grote steden maar ook in dorpen en buitenwijken.
Welke vogels verdwijnen er vooral?
- Huismus – Niet meer zo gewoon als zijn naam doet vermoeden.
- Groenling – Vooral gevoelig voor virusinfecties, maar ook voor een gebrek aan zaden in tuinen.
- Merel – Wordt bedreigd door het Usutu-virus, en steeds minder voedsel.
- Winterkoning – Gevoelig voor strenge winters en gebrek aan schuilplekken.
- Gierzwaluw – Zit door renovaties vaker zonder nestplekken.
Ik hoorde laatst in mijn buurtapp: “Heeft er iemand deze week nog merels gezien?” Vrijwel niemand reageerde positief…
De menselijke factor: is jouw tuin vogelvriendelijk?
Mijn moeder zei het vroeger al: “Een tuin is geen parkeerplaats.” Toch is de verleiding groot om alles te betegelen – minder onderhoud (en eerlijk, ik ben ook niet altijd enthousiast als het regent). Maar groen in de tuin is essentieel. Vogels vinden in stenen weinig eten, schuilplekken of nestmateriaal. Vorige maand nog las ik dat een vogelvriendelijke tuin meer slakken en muggen aanpakt dan elke spuitbus.
Wat kun je doen (zonder gelijk een bioloog te worden)?
- Tegel eruit, plant erin – Zelfs één vierkante meter helpt.
- Gevarieerd voeden – Niet alleen zaad – probeer eens rozijnen, fruit of ongezouten noten.
- Laat bladeren liggen – Zo vinden vogels insecten en bouwmateriaal.
- Hang nestkastjes op – Vooral als je een muur zonder opening hebt.
- Gebruik geen gif – Zo simpel, maar toch gebeurt het vaak.
ik geef toe – het lukt mij niet altijd alles “groen” te doen. Maar als ik zie dat er weer een roodborstje in mijn tuin scharrelt, voelt het elke keer als winst.
Gaat het tij nog keren?
Soms vraag ik me af: kunnen we écht nog verschil maken of is het te laat? Wetenschappers zijn over het algemeen voorzichtig optimistisch: als genoeg mensen hun tuin of balkon een upgrade geven, kunnen bepaalde vogels zich herstellen. In sommige wijken (“ons project Vogeltuin in Utrecht,” zegt een collega) zie je het aantal mussen en koolmezen al weer stijgen.
Maar het is geen quick fix – resultaten zie je vaak pas na jaren. Toch, als iedereen dit voorjaar één ding plant of geen gif meer spuit… wie weet.
En jij? Zie jij nog mussen of merels in je tuin?
Het zou mooi zijn als de Nederlandse tuinen straks weer vol zitten met tsjilpende vogels — zoals vroeger op zondagmorgen. Deel je ervaringen in de reacties of stuur deze tips eens door in je straatapp. In ieder geval: een tuin met vogels voelt gewoon minder saai.
in het kort… misschien moeten we gewoon beginnen, hoe klein ook.
