De president van Oekraïne, Volodymyr Zelenskyy, heeft aangegeven dat het land mogelijk binnen een periode van enkele maanden verkiezingen zou kunnen organiseren, onder de voorwaarde dat de veiligheid gegarandeerd wordt. Tijdens een toespraak op woensdag stelde hij dat Oekraïne zich klaar zou kunnen maken voor stemmingen binnen drie maanden, indien partners de veiligheid tijdens oorlogstijd kunnen garanderen en indien de verkiezingswet kan worden aangepast.
Zelenskyy reageerde hiermee op opmerkingen van de Amerikaanse president Donald Trump, die eerder betwijfelde of Oekraïne voldoende democratisch functioneert en suggereerde dat de Oekraïense leider de oorlog als excuus gebruikt om geen verkiezingen te houden.
Voorwaarden voor het organiseren van verkiezingen
De Oekraïense president verklaarde dat hij ‘klaar’ is voor verkiezingen, maar hulp nodig heeft van de Verenigde Staten en mogelijk ook van Europa om de veiligheid te waarborgen. Hij suggereerde dat Oekraïne in staat zou kunnen zijn om binnen 60 tot 90 dagen verkiezingen te organiseren, mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan.
Volgens Zelenskyy moeten er twee belangrijke kwesties worden aangepakt: ten eerste de veiligheid — hoe verkiezingen te houden ondanks inslagen en raketaanvallen; en ten tweede hoe het militaire apparaat kan stemmen. Daarnaast is de wettelijke basis noodzakelijk om de legitimiteit van de verkiezingen te garanderen.
Hij benadrukte dat het volgens de huidige wetgeving onmogelijk is om stemming te houden, zolang de staat van beleg, ingesteld vanwege de Russische invasie bijna vier jaar geleden, van kracht is. Daarbij wijst hij erop dat Oekraïne nog steeds wordt gebombardeerd en dat bijna twintig procent van het land onder Russische controle is.
Legislatieve voorstellen en het draagvlak
De president heeft parlementariërs uit zijn partij gevraagd om voorstellen te ontwikkelen die verkiezingen mogelijk maken onder de huidige omstandigheden. Over het algemeen steunen de Oekraïners Zelenskyys argumentatie en bestaat er geen grote oproer voor het houden van verkiezingen op dit moment. Volgens de wet die momenteel in Oekraïne geldt, is zijn leiderschap dus legitiem.
Geopolitieke spanning en diplomatieke inzet
Met de toenemende inzet van Trump voor een akkoord tussen Kiev en Moskou, balanceert Zelenskyy tussen het verdedigen van Oekraïense belangen en het tonen van bereidheid tot compromis richting de Amerikaans president. President Vladimir Poetin van Rusland heeft herhaaldelijk gesteld dat Zelenskyy geen legitieme onderhandelingspartner zou zijn, omdat zijn vijfjarige termijn in 2019 is verlopen.
Trump stelde tijdens een interview dat het een belangrijk moment is om verkiezingen te houden en dat het gebruik van de oorlog door Oekraïne dient als excuus om dat niet te doen. Hij merkte op dat Oekraïne de oorlog niet moet gebruiken om verkiezingen te vermijden.
Verenigde Staten en Rusland streven naar nauwere banden
Vorige week publiceerde de Amerikaanse regering een nieuwe nationale veiligheidsstrategie, waarin wordt aangegeven dat Trump de relatie met Moskou wil verbeteren en de strategische stabiliteit wil herstellen. Het document bekritiseert tevens de Europese bondgenoten als zwak en beschrijft Rusland’s buitenlandse minister Sergey Lavrov die Trump prijst voor zijn rol in het Oekraïne vredesproces. Lavrov benadrukte dat Rusland waardering heeft voor Trumps inzet voor dialoog en dat hij de enige Westerse leider is die de redenen erkent die de oorlog in Oekraïne hebben gemaakt onvermijdelijk.
Hoewel de beslissingen van Trump waarschijnlijk bepalend zullen zijn voor Oekraïne, stuiten de vredesinitiatieven van Washington op tegenstrijdige eisen uit Moskou en Kiev. Trumps eerste voorstel was sterk in het voordeel van Rusland, waarna Zelenskyy zich tot Europese supporters wendde om tegengas te bieden.
Diplomatieke activiteiten en steun voor Oekraïne
In de afgelopen dagen heeft Zelenskyy leiders van Groot-Brittannië, Duitsland en Frankrijk ontmoet in Londen, evenals de leiders van de NAVO en de Europese Unie in Brussel, voordat hij naar- Rome reisde voor gesprekken met de Italiaanse premier en paus Leo XIV. Daarbij worden drie documenten besproken: een raamwerk met twintig punten dat voortdurend wordt aangepast, een document over veiligheidswaarborgen en een plan voor het herstel van Oekraïne.
Stroom van militaire steun en de vermindering ervan
De steun van Europa aan Oekraïne is echter ongelijk. Sinds de Trump-regering dit jaar de bevoorrading aan Kiev heeft stopgezet, tenzij deze door andere NAVO-landen werd betaald, is de militaire hulp afgenomen. Volgens het Kiel Instituut bleef de gemiddelde jaarlijkse hulp tussen 2022 en 2024 rond de 41,6 miljard euro, maar dit jaar is dat gedaald tot ongeveer 32,5 miljard euro. Als deze trend zich voortzet, zou 2025 het jaar worden met de laagste nieuwe toewijzingen sinds het begin van de oorlog.
Wel hebben landen als Denemarken, Finland, Noorwegen en Zweden hun steun voor Oekraïne aanzienlijk verhoogd. Duitsland verdubbelde bijna zijn maandelijkse toe- & eacute;gingen, terwijl Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk hun bijdragen meer dan verdubbelden. Aan de andere kant heeft Spanje geen nieuwe militaire hulp verstrekt, en Italië heeft haar bijdragen met 15% verminderd ten opzichte van de periode 2022-2024.
