Jani Silva en haar strijd tegen bedreigingen
Jani Silva is een bekende milieuactivist in het Amazonegebied van Colombia. Al bijna tien jaar kan ze niet in haar eigen huis aan de oevers van de Putumayo-rivier wonen. Haar verblijf wordt bemoeilijkt door dreigingen van gewapende groepen die haar uit haar woning hebben verdreven en haar verplichten te beveiligd te worden door permanente bewaking.
Silva woont nu onder bescherming in Puerto Asis, een stad nabij de grens met Ecuador, en krijgt al twaalf jaar bijstand van vier vaste lijfwachten, die door de Nationale Beschermingsuneenheid worden verzorgd. Ondanks deze beveiliging blijft ze betrokken bij haar werk binnen ADISPA, de boerenvereniging die het Pearl-reservaat beheert, een gebied dat ze actief probeert te beschermen tegen olie- en mijnbouwactiviteiten.
Ze beschrijft haar situatie als gevaarlijk, waarbij ze slechts even kort overdag het gebied betreedt onder begeleiding van anderen. Haar pogingen om terug te keren en daar te blijven, zijn tot nu toe mislukt wegens de voortdurende dreiging en angst.
Het effektieve gevaar en de rol van de overheid
Colombia wordt erkend als het gevaarlijkste land ter wereld voor mensen die zich inzetten voor land- en bosbescherming. Volgens gegevens van Global Witness werden in 2024 in Colombia 48 moorden op milieuvredes geregistreerd. Dit aantal vertegenwoordigt bijna een derde van alle gerapporteerde gevallen wereldwijd.
De Colombianse overheid stelt dat ze de activisten beschermt via haar Nationale Beschermingsdienst, die onder andere lijfwachten en andere veiligheidsmaatregelen biedt. Daarnaast worden recente rechterlijke uitspraken aangehaald die de rechten van de natuur erkennen en de milieuwetgeving versterken, wat volgens hen een vooruitgang aangeeft.
Ondanks deze maatregelen blijven bedreigingen en geweld veel voorkomen, vooral in afgelegen landelijke gebieden waar de bescherming vaak tekortschiet.
De gemeenschap en hun bijdragen aan behoud
De regio rondom Puerto Asis herbergt ongeveer 800 families die zich al decennia inzetten om olieboringen, ontbossing en illegale gewassen tegen te houden. Silva noemt het Pearl-reservaat, ongeveer 30 minuten varen vanaf Puerto Asis, “een prachtig gebied … bijna gezegend, vanwege haar biodiversiteit, bossen en rivieren.”
Het gebied bestrijkt 227 km² en herbergt projecten voor herbebossing, bescherming van wetlands en herstelwerkzaamheden omdat deze bedreigd worden door olie-exploratie. De gemeenschap organiseert bijenhoudingsprojecten voor bestuiving en inkomsten, patrols, en ondersteunt kleinschalige duurzame landbouw. Ook worden grote herstelprojecten uitgevoerd, waaronder het aanplanten van meer dan 120.000 inheemse jonge bomen omdegradatie van rivieroevers en boscorridors tegen te gaan.
Activistencampagnes en de oppositie tegen olie-activiteiten
Silva is een prominent stem in de strijd tegen olie-exploitatie binnen het reservaat. Als president van ADISPA heeft ze olie-olielekkages, ontbossing en wegenbouw aangepakt die verband houden met GeoPark, een in Bogotá gevestigde olieonderneming die opereert in de Platanillo-formatie. Ze heeft de milieuregulatoren aangespoord om onderzoek te doen.
Volgens activisten zorgen deze klachten en de inspanningen van ADISPA om nieuwe olie- en mijnbouwactiviteiten tegen te houden, voor woede bij gewapende groepen die in de regio profiteren van dergelijke mijnbouw- en oliewinactiviteiten. GeoPark beweert zich aan de milieuregels van Colombia te houden en sinds 2009 geen sancties te hebben ontvangen. Het bedrijf onderhoudt formele dialoog met de lokale gemeenschappen en ontkent any links met gewapende groepen.
Lokale militie-entiteiten en hun invloed
In het gebied opereren gewapende groepen, zogenaamde ‘Comandos de la Frontera’ of Border Commandos, die de controle over territorium, rivierverkeer en delen van de lokale economie uitoefenen. Deze groeperingen sprongen naar voren na het inwerkingtreden van het vredesakkoord in 2016 tussen Colombia en de FARC, de marxistische guerrillabeweging die werd ontbonden.
De commandotroepen voeren controle uit via afpersing, illegale belastingheffing en het reguleren of profiteren van coca-teelt en illegale mijnbouw. Plannen voor verdacht gedrag, zoals het dwingen van lokale bewoners tot onbetaald werk en het opleggen van boetes, blijven bestaan. Human Rights Watch bevestigt dat deze groepen hun controle hebben versterkt en ernstige misdrijven tegen burgers plegen.
De volgende generatie en de rol van opkomende leiders
Pastrana, een van de lokale boerenbezoekers, benadrukt dat Silva’s lange termijn visie heeft bijgedragen aan het opleiden van nieuwe leiders en het begeleiden van jongeren in het behoud van biodiversiteit en land. Silva’s dochter, Anggie Miramar Silva, is onderdeel van haar moeders team en heeft haar jeugd tijdens het werken in de gemeenschap doorgebracht, waar ze haar moeder observeerde tijdens vergaderingen en patrouilles.
Ze waardeert de vastberadenheid van haar moeder, hoewel ze zich bewust is van de risico’s. Zelf staat ze onder druk om haar moeder op te volgen, maar twijfelt of ze diezelfde opoffering zou kunnen maken.
Toekomstvisie en de voortdurende strijd
Jani Silva beseft dat de risico’s hoog zijn, maar stopt daarmee niet. Ze gelooft dat de voortdurende verdediging van het land en de natuur essentieel is en roept meer mensen op zich bij haar inzet voor het behouden van de regio aan te sluiten.
