Benin: Het nieuwste voorbeeld van een militaire staatsgreep
In december 2025 ondernamen militairen in Benin een poging tot een staatsgreep. Een groep soldaten, zelfverklaard als het Militair Comité voor Heroprichting, verscheen op de nationale televisie om te melden dat president Talon was afgezet en de staatsinstellingen waren ontbonden. Kort daarna werd bekendgemaakt dat de coup was verijdeld door de strijdkrachten en dat het leger zich nog steeds verbonden voelde met de republiek. Dit incident volgt op soortgelijke gebeurtenissen in andere West-Afrikaanse landen en illustreert de onstabiele politieke situatie in de regio.
Historisch overzicht van militaire staatsgrepen in Afrika
Mali: Twee coups binnen een jaar (2020-2021)
In Mali voltrok zich sinds 2020 een patroon van twee opeenvolgende staatsgrepen. Na weken van protesten tegen president Ibrahim Keïta, die werd beschuldigd van corruptie en het niet aanpakken van gewapende groepen, arresteerden soldaten senior officieren vlak buiten Bamako. Vervolgens kwam kolonel Assimi Goita aan de macht. Na een korte overgangsperiode met een burger-president, Bah Ndaw, pleegde Goita zelf in 2021 een staatsgreep en zette hij zichzelf op de presidentsstoel. De verkiezingen die oorspronkelijk voor 2022 gepland stonden, werden uitgesteld tot 2077. Mali vormt sinds kort een afsplitsend blok binnen de West-Afrikaanse regio, dat zich heeft afgezet tegen de economische unie van de regio en duidelijk tegen terugkeer naar democratie is.
Chad: Overname na de dood van de vader van de president (2021)
In april 2021 greep generaal Mahamat Idris Deby, die de vicepresident werd, de macht snel nadat zijn vader, president Idriss Déby, was overleden. Gepland was toen een verkiezing, maar deze werd volgens de oppositie gemanipuleerd en de overwinning werd toegekend aan Deby. Sindsdien onderdrukt hij tegenstanders, waaronder voormalig premier Succes Masra, die dit jaar 20 jaar gevangenisstraf kreeg.
Guinee: Het afzetten van Alpha Conde (2021)
In september 2021 werd president Alpha Conde door een militair leger onder leiding van Mamady Doumbouya uit zijn ambt gezet. Conde was in 2020 begonnen met het wijzigen van de grondwet om een derde termijn mogelijk te maken. Doumbouya, die nu zich voorbereidt op de verkiezingen, wordt sinds de coup gezien als de machtige figuur, met een referendum dit jaar dat het leger de toegang tot verkiezingen biedt en de presidentstermijn heeft verlengd.
Soedan: Vermenging van het leger en paramilitaire groepen (2021-2023)
In oktober 2021 leidde generaal Abdel-Fattah Burhan een militaire staatsgreep, waarbij Omar al-Bashir werd afgezet. Burhan deelde kort daarna de macht met Muhammad Dangalo, ook bekend als Hedmeti, de leider van de snel ondersteunde troepen. In april 2023 escaleerde het conflict tussen hen, wat resulteerde in een van de meest verwoestende oorlogen sinds de onafhankelijkheid van Soedan. Het conflict duurt nog steeds voort.
Burkina Faso en Niger: Herhaalde militaire overnames
Burkina Faso onderging in 2022 twee coups. In januari werd president Roch Kaboré afgezet door kolonel Paul-Henri Damiba, die in september werd verdreven door kapitein Ibrahim Traoré. Niger ervoer in juli 2023 een militaire coup onder leiding van generaal Abdourahamane Tchiani, waarbij de democratische president Mohamed Bazoum werd afgezet. Dit veroorzaakte een politieke crisis, waarbij de regio zich splitste in de regionale ECOWAS-blok en de alliantie van Sahel-staten.
Gabon en Madagascar: Politieke instabiliteit en militaire interventies
In augustus 2023 riep een militaire groep in Gabon op televisie dat zij de macht hadden gegrepen, nadat president Ali Bongo, die in zijn derde termijn al 14 jaar aan de macht was, werd uitgeroepen tot winnaar van de verkiezingen. Kort daarna nam neef van Bongo, Brice Oligui Nguema, de controle over. In oktober 2025 escaleerden protesten in Madagascar tot een militaire interventie nadat jonge demonstranten het leiderschap van voormalig-president Andry Rajoelina in vraag stelden vanwege recente stroomonderbrekingen en watertekorten.
Guinea-Bissau en andere recentie coups
In november 2025 grepen militairen in Guinea-Bissau de macht na een twijfelachtige presidentsverkiezing. Critici zagen de staatsgreep als een manier voor de militairen om de uitkomst van de verkiezing te manipuleren. De verkiezingen werden gekenmerkt door conflicten tussen de zittende president Umaro Sissoco Embaló en opposit kandidaat Fernando Dias. Embaló kon vluchten naar Senegal en vertrok daarna uit het land. Het nieuwe militaire bewind hervormde de regering en nam enkele bondgenoten van de afgezetten president aan. Vervolgens, in december 2025, volgde een soortgelijke overname in Benin, waarbij president Talon werd afgezet en de staatsinstellingen werden ontbonden.
