Heb je ooit stilgestaan bij het feit dat middeleeuwers soms efficiënter met energie omgingen dan wij met al onze gadgets? Maanden geleden las ik ergens — volgens mij op een vergeten forum — dat een ouderwetse truc uit de Middeleeuwen je energierekening flink kan verlagen. Het klinkt gek, maar misschien is het tijd om een stapje terug te doen. In dit artikel duik ik in een eeuwenoud, totaal niet sexy, maar verrassend slim principe. Of het echt werkt bij jou, weet ik natuurlijk niet — maar een collega van me zweert erbij…
Wat deden ze dan precies?
De “Dutch oven” is niet alleen een hipkeukending uit je Instagram-feed, maar ook een methode die middeleeuwers — en later onze oma’s in Brabant en Groningen — heel bewust toepasten om warmte vast te houden. Ze gebruikten dikke stenen en aardewerken potten die overdag in de haard lagen op te warmen. ’s Avonds namen ze deze naar hun schamele slaapkamers. Resultaat: een gratis warme kruik voor in bed én een minder koude kamer. Geloof het of niet, maar zoiets werkt beter dan drie elektrische dekens en een dubbele laag sokken samen.
Waarom zou je dit anno 2024 doen?
Energiekosten zijn afgelopen winter in onze straat letterlijk hét gesprek bij de koffie geweest. De buurvrouw gebruikte zelfs een spreadsheet om het gasverbruik te tracken (en ja, dat was best gezellig?). Het punt blijft: verwarming is duur, zeker met onze ijzige Noordzeewind. Door een paar simpele aanpassingen uit die goede oude tijd — zoals het opwarmen van stenen of kruiken bij de oven — kun je ’s avonds echt verschil merken. Mijn moeder herinnert zich nog de gegalvaniseerde kruiken uit haar jeugd in Drenthe. Je hoeft trouwens niet meteen in Volendammer klederdracht voor de kachel te gaan zitten — een pan soep op het fornuis doet ook al veel.
Praktische tips om de ‘middeleeuwse’ truc nu toe te passen
- Kruik 2.0: Gebruik een ouderwetse metalen kruik, of gewoon een hittebestendige glazen pot. Vul ‘m met heet water en neem hem mee naar bed.
- Stenen opwarmen: Leg grote keien (schoon, uiteraard) in of bij de oven. Na het avondeten in een handdoek wikkelen en richting slaapkamer brengen. Werkt verrassend goed, echte tip van mijn Limburgse tante…
- Zorg voor isolatie: Gebruik dikke gordijnen en leg tochtrollen — dat deden ze vroeger ook, vooral in dikker huizen in Utrecht, waar de wind altijd waait.
- Sluit ruimtes af: In de Middeleeuwen werd alleen de centrale ruimte verwarmd. Sluit deuren, laat kamers die je niet gebruikt koud.
- Kleine ovens, groot effect: Een quiche bakken of suddervlees laten garen? Gebruik daarna de restwarmte om iets in de kamer te zetten dat warmte afgeeft. Ooit gehoord van een pannetje water op de oven tegen droge lucht?
Zijn er nadelen of valkuilen?
Het klinkt natuurlijk ideaal, maar: let op brandgevaar. Mijn buurman — die alles probeert voor een lagere energierekening — heeft ooit een handdoek te dicht bij een opgewarmde steen gelegd, met rookalarm als resultaat. En als je een beetje pech hebt, is de kruik om drie uur ’s nachts weer koud. Maar goed, als je het slim aanpakt, is het een goedkope én veilige extra warmtebron. En je bespaart zo al snel een paar tientjes per maand, volgens de berekening in onze familie-app (hoewel misschien zijn we té optimistisch…).
Tot slot: wat heb je eraan?
Misschien voelt het eerst ouderwets — dat je zelfs denkt: “waar ben ik mee bezig?” Maar eerlijk is eerlijk, ik slaap inmiddels beter met een warme kruik dan met de piep van de elektrische radiator. En mijn energierekening afgelopen maand: ruim 13% lager. In een land als Nederland, waar de wind altijd ergens door de kieren waait, is elke kleine hack meegenomen.
Dus, gooi niet meteen je slimme thermostaat eruit. Maar probeer gewoon eens die middeleeuwse truc, liefst deze week al. Wie weet word jij ook fan — of lach je erom in de groepsapp. In ieder geval: laat vooral even weten hoe het bevalt hieronder, want ik ben benieuwd naar meer van die vergeten hacks van vroeger. In het ergste geval maakt het alleen je voeten warm… en is dat nou zo erg?
