Iedereen kent wel zo’n beeld: het zonlicht weerkaatst op helderblauw water, een idyllisch meer dat je uitnodigt tot een frisse duik. Maar wist je dat sommige van die Nederlandse meren stiekem dodelijke valkuilen kunnen zijn? Op het eerste gezicht lijkt er niets mis — toch veranderen sommige zwempartijen onverwachts in nachtmerries. Onlangs hoorde ik in mijn vriendengroep nog zo’n verhaal uit Friesland… je wordt er eerlijk gezegd een beetje ongemakkelijk van.
Wat maakt een meer gevaarlijk? Niet altijd het diepe water
Als je denkt dat vooral open zee gevaarlijk is, heb je het mis. Meren en plassen zorgen jaarlijks voor tientallen ongelukken in Nederland alleen al. Het zit ‘m niet alleen in diepte. Vaak zijn het stromingen onder water — of juist temperatuurverschillen — die plotselinge kramp veroorzaken. De afgelopen maanden schreef de Telegraaf bijvoorbeeld veel over het Hilgelo-meer bij Winterswijk. Veel mensen noemen het “gewoon een recreatieplas”, maar niets is minder waar.
Hilgelo: een ogenschijnlijk veilig recreatiemeer met dodelijke trekjes
even een persoonlijk voorbeeld. Een paar maanden geleden wast mijn collega op een feestje: “Waarom is Hilgelo dan zo link?” vroeg iemand. Ze vertelde dat onderwaterstromingen — ontstaan door zandafgravingen — onzichtbare draaikolken creëren. Je ziet ze niet als je plonst, maar ze kunnen je zomaar richting dieper water trekken. Vooral als je niet uit de regio komt, valt je dat pas op als het eigenlijk al te laat is.
Natuurlijk — niet iedereen gelooft zo’n verhaal meteen. Maar zoek de nieuwsberichten maar eens op: ieder jaar weer reddingspogingen, vooral onverwachts na warme dagen. Volgens de reddingsbrigade zijn temperatuurverschillen in het water een extra risico. Het verschil tussen heet aan de oppervlakte en ijskoud onderin geeft zo’n klap aan je spieren, dat ze het soms gewoon even opgeven.
Drie tips om veilig te zwemmen — en natúúrlijk wat niet te doen
- Check altijd het bord bij het meer — veel gevaren worden daar genoemd, maar ja, wie leest ze echt?
- Zwem niet alleen, zeker niet als je het water niet kent. Ja, niemand wil een “moeilijk geval” zijn, maar in je eentje ben je écht kwetsbaarder.
- Vermijd de diepere stukken — klinkt flauw voor ervaren zwemmers, maar stromingen zijn voor niemand leuk
en vergeet je opblaasflamingo… die wordt sneller meegenomen door de wind/stroming dan je denkt (vraag maar aan mijn zus, haar exemplaar zwemt volgens mij nog steeds ergens bij Twiske).
Naast Hilgelo zijn er nog meer risicoplekken
Het gaat niet alleen om één meer — in onze WhatsApp-groep werd laatst druk gediscussieerd over het Westeindermeer bij Aalsmeer en de Natuurbad De Grote Moere in Drenthe. Overal waar vroeger zand is gewonnen of waar plots diepe delen zijn ontstaan, kun je die beruchte temperatuurverschillen of zuigende stromingen treffen. In het noorden schijnt het Paterswoldsemeer soms verraderlijk glad te zijn — je denkt ‘goh, mooi weer’ en dan opeens…
Wat als het tóch misgaat?
Laten we eerlijk zijn: niet iedere reddingsactie loopt goed af. De meeste experts adviseren: blijf rustig, paniek maakt alles erger. Probeer op je rug te drijven en schreeuw direct om hulp. En — dat leerde ik tijdens een cursus jaren geleden — conserveer je energie. Je hoeft niet direct wild naar de kant te spartelen. Soms brengt het water je vanzelf dichterbij door een draaiing, hoe gek dat ook klinkt.
Tot slot: een prachtige plek — maar wél met verstand zwemmen
Nederland zit vol schitterende plassen en meren, maar onbezorgd het water in springen — dat kan toch niet altijd. Misschien klinkt het overdreven. Toch zijn jaarlijks tientallen mensen betrokken bij serieuze zwemincidenten, ook in meren waar je het nooit van verwacht. Het maakt je even stil… Anderzijds: goed voorbereid het water in, beetje opletten, dan kan je er van genieten. Deel gerust je eigen ervaringen hieronder. Wie weet, leren we nog een lokale tip die niet in de standaard gids staat. In ieder geval — neem het bordje “diepe plas, gevaarlijke stroming” tóch net iets serieuzer, de volgende keer.
