Situatie en Achtergrond
De betrekkingen tussen Litouwen en Wit-Rusland zijn recentelijk verscherpt na verschillende incidenten met meteorologische ballonnen afkomstig uit Wit-Rusland. In de afgelopen weken heeft dit geleid tot herhaalde sluitingen van de belangrijkste luchthaven van Litouwen, waardoor duizenden passagiers gestrand zijn geraakt.
De ballonnen worden voornamelijk gebruikt om sigaretten in te smokkelen naar Litouwen. Litouwse functionarissen zien in de aantallen en de trajecten van deze ballonnen bewijzen voor opzettelijke verstoringen uitgevoerd door Wit-Rusland, dat nauwe banden onderhoudt met Rusland. Europa bevindt zich momenteel op verhoogde alertheid door een toename van drone-inbraken in NAVO-luchtgebruik en de vier jaar durende Russische invasie in Oekraïne.
De Beschuldigingen van Cynisch Hybride Aanval
Volgens recente berichten moesten de operaties op de luchthaven van Vilnius zaterdagavond elf uur onderbroken worden door een incident waarbij minstens 60 ballonnen van Wit-Russische bodem waren losgelaten. Veertig daarvan bereikten gebieden die essentieel zijn voor de luchtvaartveiligheid, wat het incident tot een van de ernstigste tot nu toe maakt. De ballonnen werden volgens de Litouwse autoriteiten geregeld gelanceerd en gericht op de landingsbanen, wat zij beschouwen als een bewuste actie.
Taurimas Valys, de plaatsvervangend minister van Buitenlandse Zaken, beschreef het incident als “een cynische hybride aanval op onze economie, de luchtvaartveiligheid en het hele land”.
Voordat dit gebeurde, had Wit-Russische president Alexander Lukashenko aangegeven dat het land zich zou verontschuldigen indien betrokkenheid werd vastgesteld. Hierop volgde een beschuldiging van Minsk aan Litouwen, dat zou hebben geprobeerd een drone te gebruiken voor spionage en het afleveren van “extremistisch materiaal”.
Het Wit-Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft daarop de diplomatieke vertegenwoordiger van Litouwen opgeroepen en geëist dat het incident wordt onderzocht. In een verklaring stelde het dat Wit-Rusland “het recht behoudt om alle noodzakelijke maatregelen te nemen ter bescherming van zijn soevereiniteit en veiligheid, afhankelijk van de situatie”.
Reacties en Diplomatieke Ontwikkelingen
De Litouwse premier Inga Ruginienė benadrukte dat haar regering geen aanwijzingen heeft dat Litouwen zelf betrokken was bij de incidenten. Naar aanleiding hiervan heeft Litouwen in oktober zijn grenzen met Wit-Rusland gesloten nadat ballonnen herhaaldelijk de luchtverkeersleiding bij Vilnius hadden verstoord.
Als vergelding heeft Minsk meer dan 1.000 Litouwse vrachtwagens die het land uitreden, tegengehouden. Deze voertuigen blijven inmiddels in Wit-Rusland, hoewel de Litouwse overheid onder druk van nationale logistieke bedrijven de grens binnen drie weken heropende.
De aantallen ballonnen die worden gelanceerd, nemen sindsdien verder toe. Ruginienė verklaarde dat een sluiting van de grens mogelijk blijft, maar dat elke maatregel zorgvuldig moet worden gecoördineerd met strategische partners.
Voorstellen voor Oplossingen en Toekomstplannen
De Litouwse autoriteiten hebben een voorstel gedaan om miljoenen euro’s te investeren in projecten die de verstoringen kunnen tegengaan. Een van de initiatieven is het ontwikkelen van een Geavanceerd Systeem voor Luchtvaartaudits (IOEAS), dat met behulp van kunstmatige intelligentie doelen kan detecteren en identificeren, en dat ook in staat is meerdere ballonnen tegelijk uit de lucht te schieten met een krachtige laser.
Andere maatregelen omvatten het opleggen van strengere straffen voor smokkelactiviteiten en het aanpassen van vluchtroosters. Volgens Ignas Algirdas Dobrovolskas, adviseur van de premier, overweegt Litouwen onder meer nachtvluchten te verplaatsen naar andere luchthavens zoals Kaunas.
Hij benadrukte dat de focus nu ligt op het ondersteunen van zowel burgers als bedrijven in het Land, terwijl de situatie verder wordt geëvalueerd.
