De stemming over de verplichte militaire dienst voor vrouwen
Op 26 november 2025 zijn Zwitserse kiezers naar de stembus gegaan om te stemmen over een voorstel dat vrouwen verplicht zou stellen tot nationale dienst, vergelijkbaar met de mannen. Tijdens deze referendummoment liepen mensen langs posters van politieke partijen en belangenorganisaties in Genève. Ze beslissen of vrouwen, net als mannen, in militaire, civiele beschermings- of andere vormen van dienst moeten deelnemen.
De doelstellingen van het initiatief
Voorstanders van de zogenoemde “burgerdienstinitiatief” hopen dat het voorstel de sociale samenhang zal versterken door nieuwe banen te creëren op gebieden zoals milieubeheer, voedselzekerheid en ouderenzorg. Ze stellen dat door iedereen een bijdrage te vragen, de samenleving veerkrachtiger wordt en beter bestand is tegen mogelijke crises of sociale spanningen.
De weerstanden en argumenten tegen het voorstel
Het parlement toont zich echter grote tegenstander, vooral vanwege de kosten en de zorgen dat de economie kan worden geschaad door het weghalen van tienduizenden jonge mensen uit de arbeidsmarkt. Volgens recentere peilingen is de steun voor het initiatief afgenomen, en wordt verwacht dat het voorstel niet zal worden aangenomen.
Het bredere sociale en geopolitieke kader
De stemming geeft een beeld van hoe de Zwitserse bevolking haar mening vormt over verplichte nationale dienst in een tijd van toenemende bezorgdheid over de mogelijke gevolgen van het oorlogsconflict tussen Rusland en Oekraïne en andere verstoringen in Europa. De campagnevoerders stelden dat de steeds duidelijker wordende problemen, zoals aardverschuivingen, overstromingen, cyberaanvallen en energiecrises, vragen om een sterkere nationale inzet.
De argumenten van de overheid en overwegingen over gelijke rechten
De overheid reageerde dat het leger en de civiele verdediging momenteel over voldoende personeel beschikken en dat er geen uitbreiding nodig is. Hoewel het verplichte dienstplicht voor vrouwen mogelijk wordt beschouwd als een stap richting gendergelijkheid, benadrukten overheidsfunctionarissen dat extra lasten voor vrouwen ontstaan, die al veel onbetaald werk verrichten, zoals gezinszorg en huishoudelijke taken.
Zij voegden toe dat gelijkheid op de werkvloer en in de samenleving nog niet volledig gerealiseerd is, en dat het verplicht maken van vrouwen voor civiele diensten geen vooruitgang betekent in het streven naar echte gelijkheid.
De bestaande plichten voor jonge mannen
In Zwitserland hoeven jonge mannen al dienst te doen in het leger of in civiele beschermingsdiensten. Conscientieuze objectors kunnen kiezen voor andere vormen van dienst, terwijl degenen die helemaal weigeren een vrijstellingsvergoeding moeten betalen.
De implicaties van het initiatief
Het voorstel zou alle Zwitserse burgers verplicht maken tot nationale dienst, terwijl vrouwen dit momenteel op vrijwillige basis kunnen doen. Daarnaast zou het concept van nationale veiligheid worden uitgebreid naar gebieden buiten militaire en civiele bescherming. Jaarlijks nemen ongeveer 35.000 mannen deel aan de verplichte dienst, wat kosteloos is voor de overheid en verzekeringen, en een bedrag van bijna 1 miljard Zwitserse franken vertegenwoordigt.
Indien het voorstel wordt aangenomen, zou dit naar schatting zowel het aantal dienstplichtigen als de kosten verdubbelen. Bovendien zou het parlement de mogelijkheid krijgen om buitenlanders die in Zwitserland wonen, ook te verplichten tot openbare dienst.
