Stel je voor: je drijft zo even in het heelal, zoals je het op Netflix zag – een beetje gewichtloos rondzwemmen en omhoog kijken naar de Melkweg. Klinkt idyllisch? Op papier wel, maar in werkelijkheid schuilt hier een mythe die sommige mensen hun leven had kunnen kosten — echt waar. En het frappante: deze ruimtemythe wordt nog steeds bloedserieus besproken in Nederlandse fora en Whatsapp-groepen. Tijd om ‘m te ontleden…
De grootste misvatting over de ruimte die iedereen blijft herhalen
De mythe: “Zonder ruimtepak bevries je direct tot een ijsblokje.” Elke nerd uit Groningen tot Maastricht heeft het weleens geroepen — ik eerlijk gezegd ook. Maar wat blijkt? Je lichaam bevriest helemaal niet meteen als je zonder pak in de ruimte terechtkomt. Sterker nog: het echte gevaar ligt totaal ergens anders.
Wat gebeurt er écht met je lichaam zonder ruimtepak?
Dit verhaal heb ik vorige maand nog gehoord van een oude studievriend die bij ESA werkt (ja, best cool). Zonder ruimtepak gebeurt er van alles tegelijk:
- Je bloed kookt niet meteen — het begint vooral sneller te verdampen door het vacuüm.
- De zuurstof die je nog in je longen hebt, wordt in seconden uit je lichaam gezogen — ademen lukt dus helemaal niet meer.
- Bevriezen? Niet direct. Door het ontbreken van lucht kan je warmte nauwelijks weg en blijf je dus relatief lang op lichaamstemperatuur — echt maf.
- Bewusteloosheid treedt op binnen 15 seconden, vertelde mijn collega… En daarna gaat het helaas snel achteruit.
Dus waar komt dat idee van ‘direct bevriezen’ vandaan? Ik verdenk oude films en cartoons. Mijn vader gelooft het trouwens nog steeds (hij kijkt te veel oude sciencefiction). Maar goed—de feiten liggen iets genuanceerder.
Wat is dan wél het gevaarlijkste?
Het grootste gevaar is decompressie en zuurstoftekort. Je lichaam kan niet omgaan met het plotselinge vacuüm en de afwezigheid van druk. Dat veroorzaakt schade aan weefsels en bloedvaten, in plaats van dat je direct verandert in een ijsklontje.
Waarom maken we hier überhaupt zo’n punt van?
Vorige week nog in het kantoor bij Space Expo in Noordwijk: een groep scholieren die elkaar angstaanjagende ruimtemythes vertelde. Niemand wist precies hoe het zat, maar iedereen dacht dat je alsnog alleen maar bang moest zijn voor kou. Maar als je weet wat écht gevaarlijk is, snap je ook beter waarom ruimtepakken zo zijn ontworpen. Het gaat vooral om druk en zuurstof — logisch, maar blijkbaar toch geen algemene kennis.
Dus wat kun je hiervan leren?
- Vergeet het idee van ‘instant ijspegel’ — focus op zuurstof en druk.
- Film en reality zijn meestal compleet verschillende werelden.
- Als iemand in je omgeving nog met deze mythe strooit, kun je nu met feiten strooien (altijd goed voor op feestjes).
Eigen ervaring of niet?
Om eerlijk te zijn — ikzelf heb het uiteraard nooit meegemaakt, gelukkig. Maar ik hoor deze mythe al van jongs af aan op verjaardagen, science camps en in de kroeg. En telkens gaat het over dat bevriezen… Terwijl het zo veel complexer is en, tja, misschien vind ik het wel wat eng dat we elkaar blijven napraten zonder even te checken of het klopt.
Tot slot: deel, stel vragen, prik door mythes!
Weet je nog meer ruimtemythes die frustrerend hardnekkig zijn? Of twijfel je ergens aan — misschien heb ik het hier wel niet helemaal bij het rechte eind, je weet maar nooit… Plaats gerust een reactie. Of stuur dit artikel door naar je buurman die zweert bij Star Trek – leerzaam voor iedereen. In ieder geval, volgende keer dat deze mythe opduikt — heb jij de kennis in handen.
in ieder geval, succes met je volgende science quiz.
