De protesten in Tbilisi en de achterliggende situatie
Op vrijdag verzamelden grote groepen demonstranten zich in de hoofdstad Tbilisi om het eerste jaar te markeren sinds de gestopte onderhandelingen over de toetreding tot de Europese Unie en de toenemende overheidsmaatregelen tegen de demonstranten. De betogers droegen drums, fluitjes, borden en vlaggen en marcheerden langs Rustaveli Avenue, het centrale straatbeeld van de stad.
De dagelijkse protesten begonnen op 28 november 2024, toen de premier Irakli Kobakhidze aankondigde dat het land de gesprekken over toetreding tot de EU zou stopzetten. Na zijn verklaring stroomden duizenden mensen de straat op, verzamelden zich voor het parlement en hielden demonstraties in verschillende steden. Hoewel de omvang van de bijeenkomsten na verloop van tijd afnam, blijven protesten bijna dagelijks plaatsvinden.
Reacties binnen de beweging en overheidsmaatregelen
Een demonstrant, Sopo Batilashvili, beschuldigde de regering ervan “de toekomst weg te nemen waarvoor onze voorouders hebben gevochten en waar we trots op waren.”
De regerende partij, Georgische Droom, heeft geprobeerd de beweging te onderdrukken door de regels voor openbare samenkomsten strenger te maken en een reeks wetten door te voeren die gericht zijn op belangenbehartigingsgroepen, ngo’s en de onafhankelijke media.
Critici stellen dat sommige van deze wetten lijken te zijn geïnspireerd op specifieke regelgeving uit Rusland, waar president Vladimir Poetin de oppositie hard onderdrukt. Sinds de invoering daarvan kunnen protestdeelnemers die bijvoorbeeld wegen blokkeren of tijdelijke structuren oprichten, tot 15 dagen worden vastgehouden, terwijl organisatoren 20 dagen kunnen krijgen.
Versterkte handhavingsmaatregelen en gevolgen voor demonstranten
Voor eerste overtredingen was het boetebedrag oorspronkelijk 500 Georgische lari (ongeveer 185 dollar). Na de strengere regelgeving is dat bedrag tien keer verhoogd tot 5.000 lari (rond 1.850 dollar). Bij een tweede overtreding kunnen aanklachten worden ingediend die leiden tot strafrechtelijke vervolging.
Honderden mensen zijn onder de nieuwe wet opgepakt. Onder hen bevindt zich Rusiko Kobakhidze, een moeder van negen kinderen en onderzoekster bij het Soviet Past Research Laboratory, die dagelijks buiten het parlement protesteert. Kobakhidze werd in november twee keer gearresteerd wegens het blokkeren van straten tijdens demonstraties en kreeg straffen van één en vier dagen gevangenisstraf.
Zij verklaarde aan het persbureau: “Voor mijn kinderen en kleinkinderen wil ik geen land waarin ze niet openlijk kunnen spreken, oneerlijk behandeld worden en geen rechtvaardigheid kunnen vinden.”
Politieke druk en de reactie van oppositie
De autoriteiten zetten ook de oppositie onder druk. De partij Georgische Droom heeft het Grondwettelijk Hof verzocht om de drie belangrijkste oppositiepartijen – het United National Movement, Aknali/Coalitie voor Verandering en Lelo – te verbieden.
Verschillende leiders van oppositiepartijen zitten in de gevangenis, bevinden zich in ballingschap of worden geconfronteerd met criminal charges die door tegenstanders als politiek gemotiveerd worden beschouwd.
Tina Bokuchava, voorzitter van het United National Movement, stelde dat de regeringspartij, opgericht door miljardair Bidzina Ivanishvili die zijn fortuin maakte in Rusland, “in feite elke strategische doelstelling van Vladimir Poetin ten aanzien van Georgië probeert te realiseren.”
De positie van de regering en de EU-rapportage
Hoewel de toetredingsonderhandelingen haastig werden stopgezet, benadrukt de regering dat de Europese koers niet gewijzigd is. Mariam Lashkhi, parlementslid voor de partij, verklaarde: “Onze buitenlands beleid is EU-integratie en NAVO-lidmaatschap. Niets is gepauzeerd en niets is veranderd in dat opzicht.”
Ze voegde toe dat internationale druk geen invloed mag uitoefenen op het binnenlandse sociaal-economische beleid.
De Europese Commissie publiceerde op 4 november een rapport waarin het teruglopende democratische proces in Georgië werd aangehaald. De rapportage stelt dat de “repressieve maatregelen” van de Georgische leiders fundamenteel onverenigbaar zijn met de Europese waarden van democratie.
