Wist je dat het dier met het sterkste geheugen niet in je woonkamer, maar waarschijnlijk in het wild leeft? Op een feestje vertelde iemand me laatst over zijn papegaai die 30 woorden kent – de rest van de avond ging het alleen nog over dierengeheugens. En toen kwamen we op een verrassende winnaar uit. Het is niet wat je denkt: geen hond, geen kat. Klaar voor een kleine geheugen-check?
Olifanten: geheugen als een harde schijf (of misschien wel beter)
Bij olifanten denk ik meestal aan safariparken of die momenten in Blijdorp waar iedereen ‘oooh’ roept bij de babyolifant. Maar olifanten staan bekend om hun bijna legendarische geheugen. een collega van me – half opgegroeid in Kenia – vertelde pas nog over een olifantenfamilie die na jaren iemand van de staf herkende en om haar heen bleef draaien. En dat was geen toeval.
Volgens onderzoekers kunnen olifanten soortgenoten, routes en plekken tot tientallen jaren onthouden. Ik las laatst over een kuddeleider die na twaalf jaar (!) een drinkplaats terugvond, precies op het juiste seizoen. Best lastig te bevatten voor iemand als ik, die zijn fietssleutels minstens één keer per maand kwijt is…
Waarom hebben olifanten zo’n goed geheugen?
Het geheim zit – deels – in hun hersengrootte. Een olifant heeft een van de grootste hersenen op aarde, met een uitzonderlijk ontwikkelde hippocampus (het deel voor leren en geheugen). Maar environement speelt ook mee; in de savanne of het bos kunnen vergeten routes of vijanden echt het verschil maken tussen leven en dood. Mijn buurman, die alles over documentaires weet, beweert dat zelfs menselijke namen worden herkend door olifanten uit toeristendorpen. Misschien wat overdreven? Maar ergens geloof ik hem wel.
Vergelijking met katten, honden (en de mens)
Honden kunnen commando’s onthouden, katten herkennen je stem. Toch halen ze het niet bij de olifant. Voor alle huisdiermensen onder ons: geen schande hoor – honden en katten zijn kampioenen in emotionele binding, niet per se in feiten. Weet je nog die kat van een vriend die altijd de weg naar huis vindt? Best knap, maar probeer ‘m twaalf jaar later een oude route te laten volgen – groot verschil.
Zelfs mensen moeten soms toegeven: een olifant overtreffen we niet zomaar. Kijk maar eens naar hoeveel telefoonnummers je nog uit je hoofd weet – ja, precies.
Praktische lessen: kun je olifantengeheugen trainen?
Als je nu denkt: “hoe leer ik iets van de olifant?”, dan heb ik slecht en goed nieuws. Het slechte: we krijgen geen grote hersenen cadeau. Het goede: routine, herhalen en socialisatie zijn bij olifanten (en mensen) essentieel. Mijn moeder zei altijd: wat je blijft oefenen, vergeet je minder snel. Zeker weten of dat écht werkt, doen we nooit – maar baat het niet, dan schaadt het niet.
Probeer eens eigen ‘routinemomenten’ te maken: elke ochtend een lijstje met taken, nieuwe namen meteen opschrijven, of zelfs gekke geheugenpaden (locatietechniek) uitproberen. In ons kantoor hebben we in Teams een intern ‘olifantenkanaal’ waar iedereen rare feitjes deelt – het helpt écht je brein scherp te houden, hoewel misschien niet twaalf jaar lang.
Even random: andere dieren met bijzondere herinneringskracht
Het is trouwens niet alléén de olifant. Kraaien zijn bizar slim, papegaaien onthouden woorden op gekke momenten en dolfijnen herkennen oude vrienden na twintig jaar. Misschien dat we nog veel meer van dieren kunnen leren dan we denken… Al blijf ik voorlopig jaloers op die olifant uit het Rotterdams dierenpark die iedereen herkent – mij zou hij waarschijnlijk direct vergeten, zo tussen al die enthousiaste bezoekers.
Wat vind jij? Deel het of probeer eens wat olifantentrucs
Dus, als je de volgende keer je sleutels kwijt bent of iemand vergeet te begroeten, denk dan even aan de olifant – misschien kun je er iets van pikken. Wie weet heb jij ook wel een geheime memory-hack of verhaal over een dier dat nooit iets vergeet? Laat een bericht achter, stuur door naar een vergeetachtige vriend of test vandaag nog je eigen geheugen met iets nieuws. In ieder geval: nooit saai – want over geheugen valt steeds weer iets te leren, toch? Nou ja, tot zover mijn tip van vandaag…
