De verschuivende houding van Iraanse vrouwen ten opzichte van de hijab
Een groeiend aantal Iraanse vrouwen kiest ervoor om af te zien van de verplichte hijab, wat enkele jaren geleden nog ondenkbaar was in de islamitische republiek. De dood van Mahsa Amini in 2022 en de daaropvolgende protesten hebben deze verandering versneld. Ondanks roep om strengere handhaving door hardliners, lijkt de Iraanse leiderschap nu voorlopig de kwestie te vermijden.
Actuele beelden uit Teheran
Op foto’s is te zien dat vrouwen in Noord-Teheran nu vaak zonder hoofdbedekking over straat gaan, dit in tegenstelling tot de strikte controle die vroeger gebruikelijk was. Wandelaars, fietsers en motorbikers verschijnen met loshangende haren van verschillende kleurschakeringen, waaronder bruin, zwart, blond en grijs. Op drukke plekken zoals de Tajrish Bazaar en in de complexe van de Imamzadeh Saleh blijven vrouwen zichtbaar zonder hoofdbedeksel, ongeacht de conservatieve reputatie van sommige wijken.
De maatschappelijke en politieke context
Voorjaar 2025 bezoekt een buitenlandse journalist Iran na een onderbreking van enkele jaren. Tijdens deze trip krijgt hij een beperkt beeld van de situatie op de grond, door een korte officiële bijeenkomst en observaties van het straatbeeld. In voorgaande jaren was het dragen van de hijab in Iran strikt gereguleerd. Het straatbeeld werd toen gedomineerd door politie en de Basij, die streng toezicht hielden op de naleving van de dresscode.
Vrouwen durfden destijds zelden de hoofdbedekking te verwijderen en pasten vaak hun hoofddoek aan om niet op te vallen, terwijl ze meestal binnen de regels bleven.
De toename van ongevormde vrouwen
Door contacten met collega’s en eigen observaties zag de verslaggever dat vrouwen in toenemende mate de hijab laten vallen. Vooral in noordelijke wijken zoals Tajrish onder de Alborz-bergen, verdwijnen de hoofdbedekkingen direct na schooltijd. Jongeren en vrouwen van alle leeftijden zonder hoofddoek bewegen zich vrij door de straten en markten, ongeacht de conservatieve omgeving.
Op hotels en in luxe gebieden zien we dat ook vrouwen in niet-gesluierde toestand deelnemen aan sociale activiteiten en officiële bijeenkomsten. Een hervormingsgezinde diplomatendochter en andere vrouwen tonen dat de praktijk langzaam verandert, ondanks waarschuwingen en verboden door de autoriteiten.
De reactie van de overheid en maatschappelijke ontevredenheid
Hard-line elementen blijven aandringen op strengere handhaving van de hijab-wet, maar regeringsleider Masoud Pezeshkian benadrukt in september dat mensen het recht hebben om zelf te kiezen. De supremo, Ayatollah Khamenei, houdt zich uit de discussie, vooral nu Iran geconfronteerd wordt met de Israëlische aanval op nucleaire installaties en economische druk van international sanctions.
De onvrede onder de Iraanse bevolking groeit, wat geleid heeft tot massale protesten en harde repressie in het verleden. Recentelijk erkende een adviseur van Pezeshkian dat uit peilingen blijkt dat grote groepen Iraniërs niet tevreden zijn over de regering, ondanks dat officiële berichten die indruk probeerden te wekken dat het land zich achter de autoriteiten schaarde.
De sfeer van onrust en toekomstverwachtingen
De angst voor een nieuwe escalatie of oorlog met Israël blijft aanwezig onder de bevolking. Veel Iraniërs vrezen verdere repressie en economische achteruitgang en tonen dat in hun gedrag en gesprekken, ook van buiten het land. Sommigen, zoals een Iraanse vrouw in Canada, geven aan dat de angst nog altijd meespeelt, bijvoorbeeld bij het aantrekken van een hoofddoek achter het stuur of in openbare ruimtes.
Reflectie en observaties vanuit buitenland
De verslaggever concludeert dat de openheid en het afdalen van de hijab in Iran sinds de protesten van 2022 sterker zijn geworden. De beelden uit de straat en de onderhuidse ontevredenheid geven een beeld van een samenleving in verandering, waarin het publieke debat over de dresscode en de politieke richting aangewakkerd wordt. Het politieke klimaat blijft onzeker, maar de tekenen wijzen op een meer pluralistische houding onder jongere generaties, ondanks de repressieve structuren die nog altijd aanwezig zijn.
