Ontdekking van elektromagnetische activiteit door de Perseverance rover
Onderzoekers hebben geluiden opgevangen die zij toeschrijven aan elektrische ontladingen op Mars, door te luisteren naar de ruisend klinkende wind die is vastgelegd door NASA’s Perseverance rover. Een groep wetenschappers, geleid door een Frans team, rapporteerde woensdag dat de microfoon op de rover 55 gevallen heeft gedocumenteerd van wat zij ‘mini-bliksem’ noemen. Deze verschijnselen werden vooral geregistreerd tijdens stofstormen en stofdevils over twee Marsjaren.
De elektrische ontladingen, die slechts enkele centimeters groot waren, vonden plaats binnen een straal van 2 meter van de microfoon, die bovenop de hoge mast van de rover was geplaatst als onderdeel van een systeem dat Marsrots bestudeert met behulp van camera’s en lasers. Tijdens deze elektrische arcs, die qua aard vergelijkbaar zijn met statische elektriciteit op aarde, waren duidelijke geluiden te horen tussen de ruisende wind en het stof dat de microfoon raakte.
Historische context en interpretatie van de bevindingen
Zo’n halve eeuw lang zoeken wetenschappers al naar elektrische activiteit en bliksem op Mars. Baptiste Chide, verbonden aan het Institute for Research in Astrophysics and Planetology in Toulouse en hoofdauteur van het onderzoek, benadrukte dat deze waarnemingen een nieuwe fase in de Marswetenschap openen. Hij wijst op de mogelijke chemische effecten van elektrische ontladingen, wat een puzzelstukje lijkt toe te voegen aan ons begrip van de rode planeet.
De bewijzen zijn sterk en overtuigend, maar ze komen van slechts één instrument dat oorspronkelijk bedoeld was voor het vastleggen van laserstralen op rotsen, niet van bliksemontladingen. Daniel Mitchard van Cardiff University, die niet betrokken was bij de studie, stelde in een artikel in het tijdschrift Nature dat de elektrische ontladingen vooral gehoord, maar niet gezien werden. Hij noemde het een toevallige ontdekking dat geluiden zouden kunnen wijzen op bliksem, maar voegde eraan toe dat zonder aanvullende instrumenten de discussie hierover nog doorgaat.
Vergelijking met bliksem op andere planeten en verdere observaties
Het bestaan van bliksem op Jupiter en Saturnus is al bevestigd, en Mars werd al lange tijd als een mogelijke locatie voor elektrische activiteit beschouwd. Chide en zijn team analyseerden 28 uur aan opnames van Perseverance, waarin ze episodes van ‘mini-bliksem’ vastlegden op basis van akoestische en elektrische signalen. De elektrische ontladingen die werden veroorzaakt door snel bewegende stofdevils duurden enkele seconden, terwijl die van stofstormen tot 30 minuten konden aanhouden.
Volgens Chide lijkt het op een onweer op aarde, maar veel minder zichtbaar voor het blote oog en met veel zwakkere zaps. Het dunne, door kooldioxide gekenbare Marsatmosfeer absorbeert een groot deel van het geluid, waardoor sommige zaps nauwelijks waarneembaar zijn. De atmosfeer van Mars zou door de omstandigheden meer geneigd zijn tot elektrische ontladingen en vonken via contact tussen stof- en zanddeeltjes, aldus de onderzoeker.
Wat betreft de praktische gevolgen, Mitchard stelde dat het onwaarschijnlijk is dat een eerste menselijke bezoeker op Mars bij het planten van een vlag door bliksem getroffen zou worden. Echter, de kleine, frequent voorkomende statische ontladingen kunnen problematisch zijn voor gevoelige apparatuur.
Andere geluiden van Perseverance en toekomstige plannen
Dit zijn niet de eerste Mars-geluiden die door Perseverance zijn doorgegeven. Aardbewoners luisterden onder andere naar het geratel van de wielen over het Marsoppervlak en het zoemend geluid van de helikopter Ingenuity, die inmiddels niet langer in de lucht is. Sinds 2021 onderzoekt Perseverance een droog rivierdelta op Mars, door monsters van rotsen te verzamelen die mogelijk sporen van oud microscopisch leven bevatten. NASA plant deze monsters terug te brengen naar de aarde voor laboratoriumonderzoek, maar dat is voorlopig uitgesteld vanwege kostenbesparingen.
