De populariteit en decoratieve toepassingen van Moravische sterren
De Moravische sterren uit Herrnhut, Duitsland, zijn uitgegroeid tot een veel voorkomende kerstversiering in het land. Ze worden gekenmerkt door hun heldere kleuren en diverse formaten, en hangen vaak op kerktorens of in ramen van appartementen. Tijdens de adventstijd worden ze zelfs aan de façade van het Berliner regeringsgebouw bevestigd. Deze sterren worden al meer dan 180 jaar met de hand vervaardigd en hebben hun oorsprong in een geometrieleerles van een onderwijzer.
De vervaardiging en de geschiedenis van de sterren
Bezoekers kunnen het productieproces bekijken bij Herrnhuter Sterne GmbH, een onderneming die zich specialiseert in het maken van kerststerren en gevestigd is in Herrnhut, Duitsland. Op 10 november 2025 bezochten journalisten de fabriek, waar een vrouw werkt aan het vervaardigen van de sterren onder toezicht. Sinds de oprichting in het begin van de 18e eeuw worden de sterren met de hand gemaakt in Herrnhut, dat ontstond door vluchtelingen van de Moravische Kerk dievluchtten uit Bohemen en Moravië, gebieden die tegenwoordig bij de Tsjechische Republiek horen.
De symboliek en de culturele waarde van de sterren
De Moravische sterren, die in diverse maten en kleuren verschijnen, symboliseren onder andere de ster van Bethlehem die de wijze mannen naar de kraam ster_share begeleidde. Katja Ruppert, directeur van Herrnhuter Sterne GmbH, legt uit dat de sterren een lang bestaande traditie vertegenwoordigen die teruggaat tot de tijd dat de kerkleden onderdak vonden in Duitsland. Deze vluchtelingen uit de regio’s Bohemen en Moravië, die zich in 1722 in Herrnhut vestigden onder bescherming van graaf Nikolaus van Zinzendorf, waren bijzonder actief in het onderwijs en creëerden de ster tijdens een lessenreeks geometrie.
De architectuur en het ontwerp van de sterren
De eerste Moravische ster ontstond tijdens een geometrieles waarbij een leraar zijn studenten een “afgeknotte kuboctaëder” liet maken met 17 vierkanten en 8 driehoeken. Dit ontwerp werd in 1925 gepatenteerd zodat de punten gemakkelijk uit elkaar konden worden gehaald voor transport en later weer in elkaar gezet konden worden. De kleinste ster meet ongeveer 8 centimeter in diameter en kost circa 19 euro, terwijl de grootste ruim 130 centimeter kan meten en tot 205 euro kost. Op verzoek kunnen grotere exemplaren worden gemaakt, soms tot 250 centimeter.
De evolutie van kleuren en materialen
Oorspronkelijk waren de sterren wit en rood, symboliserend de reinheid en het bloed van Jezus Christus, aldus Ruppert. Met de tijd breidde het kleurenpalet zich uit: tegenwoordig worden de sterren gemaakt van papier of kunststof en zijn ze verkrijgbaar in monochrome, multicolore of met patronen. Sommige sterren bevatten pagina’s uit oude boeken, die “literaire sterren” worden genoemd. Daarnaast bestaan er ook sterren met bloemmotieven die het hele jaar door in huis kunnen hangen.
Nieuwe initiatieven en het ambacht in Herrnhut
Recentelijk heeft het bedrijf een workshop opgericht waarin bezoekers zelf kerststerren kunnen maken. Tevens beschikt de organisatie over een ruime showroom waar verschillende varianten worden verkocht. Populaire kleuren zijn wit, geel en rood, maar de jaarlijkse speciale editie – bijvoorbeeld dit jaar een glanzende, paarse ster – wordt ook erg gewaardeerd als verzamelobject. Ruppert geeft aan dat de fabriek deelneemt aan kerstmarkten en handelsbeurzen, waarbij veel retailers betrokken zijn. Tegenwoordig produceren ongeveer 230 werknemers jaarlijks meer dan 820.000 sterren, en komen meer dan 60.000 bezoekers uit heel Duitsland naar de winkel en workshop, vooral in de weken voor Kerstmis.
De internationale aanwezigheid en symbolische betekenis
Momenteel wordt de ster niet massaal geëxporteerd, maar andere gemeenschappen binnen de Moravische Kerk, zoals in Bethlehem (Pennsylvania) en Christiansfeld (Denemarken), gebruiken de ster als symbool van hun geloof tijdens de advent. Silk Schmidt, een kapster uit Neueibau in het zuidoosten van Saksen, bezocht Herrnhut samen met haar schoonzus in november om drie sterren te maken als kerstcadeaus. Ze bezit zelf al minstens tien sterren die ze meestal op de eerste adventszondag ophangt. Volgens haar creëren de sterren een mooie sfeer, vooral wanneer de avond donker wordt en ze in ramen hangen.
Slotopmerkingen
De Moravische sterren blijven een belangrijk onderdeel van de Duitse kerstcultuur, met een eeuwenoude traditie die zich zowel in de ambachtelijke productie als in de symboliek onderscheidt. Ze worden niet alleen in Duitsland gekoesterd, maar ook op andere plaatsen waar de Moravische Kerk vertegenwoordigd is, als teken van het geloof en de geschiedenis van de gemeenschap.
