De beslissing en de context
De Amerikaanse regering onder leiding van president Donald Trump heeft haar druk op de Venezolaanse president Nicolás Maduro vergroot door het Soles-cartel als een buitenlandse terroristische organisatie te labelen. Volgens de Amerikaanse overheid wordt deze entiteit, waarvan wordt beweerd dat Maduro de leiding heeft, echter niet als een traditioneel kartel beschouwd.
De officiële aankondiging hiervan werd maandag gepubliceerd in het Federale Register. Deze maatregel vormt de nieuwste stap in Trumps campagne om de drugshandel richting de Verenigde Staten aan te pakken. Een week eerder had staatssecretaris Marco Rubio al verklaard dat het Soles-cartel “verantwoordelijk is voor terroristische geweldpleging” in het Westen.
De maatregel valt samen met de overwegingen van Trump om mogelijk militaire actie te ondernemen tegen Venezuela. Hoewel dit niet uitgesloten wordt, heeft hij ook gesprekken met Maduro niet expliciet afgewezen. Mogelijke land- of zeestrijdacties zouden een ingrijpende uitbreiding betekenen van een campagne die maanden geleden begon en onder andere gepaard ging met een militaire aanwezigheid in het Caribisch gebied en aanvallen op schepen die verdacht worden van drugssmokkel. Daarbij vielen meer dan 80 slachtoffers.
Historische achtergronden en de betekenis van de term
In de jaren 1990 begonnen Venezolanen de term “Soles-cartel” aan te wenden voor militaire commandanten die zich verrijkten via drugshandel. Naarmate corruptie zich door het hele land uitbreidde, vooral onder voormalig president Hugo Chávez en later onder Maduro, werd de term vager gebruikt voor politieagenten, overheidsfunctionarissen en verschillende activiteiten zoals illegale mijnbouw en brandstofsmokkel. De naam ‘Soles’ verwijst naar de epauletten op de uniformen van hoge militaire officieren.
In 2020 werd de bredere term gebruikt om een drugshandelsorganisatie te beschrijven die door Maduro geleid zou worden. Toen maakte het Amerikaanse Justitie-departement onder Trump een eerste aanklacht tegen Maduro en zijn naaste omgeving wegens narcoterrorisme en andere aanklachten.
De classificatie van het cartel als terroristische organisatie
Volgens Adam Isaacson, defensie-expert bij de Washington Office on Latin America, is het niet correct om het Soles-case te bekijken als een typische organisatie met een hiërarchie en vaste leden. “Het is geen groep in de traditionele zin, ze organiseren geen regelmatige bijeenkomsten en er is geen duidelijke structuur”, aldus Isaacson.
Maandag verklaarde de Venezolaanse regering dat zij het bestaan van het cartel categorisch ontkent. Ze omschreef de beschuldigingen van de Trump-regering als “ridicuul” en bedoeld om “onrechtmatige inmenging in Venezuela rechtvaardigen”.
Tot dit jaar werden terroristenorganisaties zoals ISIS en Al Qaida geassocieerd met geweld voor politieke doeleinden. Trump’s administratie heeft de label uitbreiding toegepast op acht Latijns-Amerikaanse groepen betrokken bij drugshandel en mensensmokkel, zonder dat daar altijd concreet bewijs voor werd geleverd. Volgens Washington trachten deze acties te voorkomen dat drugs de Amerikaanse steden bereiken, alhoewel veel waarnemers en Maduro zelf deze militaire operaties interpreteren als pogingen om het regeringscontrole in Venezuela te beëindigen.
Perspectieven en internationale reacties
De komst van Amerikaanse schepen en troepen in het Caribisch gebied heeft de oppositie onder Amerikaanse steun versterkt in diens pogingen Maduro weg te krijgen. Trump erkent Maduro niet als legitiem leider, terwijl Maduro na zijn derde termijn in 2024, volgens de officiële uitslagen, de verkiezingen had gewonnen, ondanks bewijs dat de oppositiekandidaat meer dan twee keer zoveel stemmen had ontvangen.
Vicepresident Delcy Rodríguez van Venezuela noemde de Amerikaanse maatregel “ridicuul” tijdens een televisietoespraak en stelde dat het erom ging een Amerikaanse verhaal over drugshandel te creëren om regimewissel te bewerkstelligen. Ze stelt dat een groot deel van de cocaïne via Ecuador wordt geëxporteerd, niet via Venezuela.
Verklaringen van Amerikaanse functionarissen en mogelijke opties
De Amerikaanse defensiesecretaris Pete Hegseth zei dat de classificatie van het Soles-cartel nieuwe opties zou kunnen bieden voor de VS om met Maduro om te gaan. Tijdens een interview met de conservatieve zender OAN weigerde hij echter details te geven over mogelijke militaire acties of of er plannen waren voor aanvallen binnen Venezuela.
Amerikaanse functionarissen geven aan dat het moeilijk te voorspellen is of en hoe Maduro aan de macht kan blijven. Er bestaat binnen de Amerikaanse overheid een sterke verwachting dat het regime niet houdbaar is, op basis van intercepties en signalen uit Venezuela dat de Maduro-achterban onder grote druk staat.
Tot nu toe heeft Trump geen intermediaries toegestaan direct met Maduro te spreken. Tegelijkertijd bezocht generaal Dan Caine op maandag de Amerikaanse troepen in Puerto Rico en aan boord van een marinevaartuig in de regio.
Beschuldigingen over betrokkenheid bij drugssmokkel en Pedro’s reactie
In 2020 deed een aanklacht Maduro en meerdere hoge functionarissen van Venezuela ervan beschuldigen samen te werken met Colombiaanse rebellen en het Venezolaanse leger om jarenlang cocaïne te “overstromen” naar de VS. De FARC en het Nationale Bevrijdingsleger hebben, voorafgaand aan een vredesakkoord, vaak de grens met Venezuela gebruikt als veilige zone voor drugstransporten, mogelijk met steun van Venezolaanse veiligheidsdiensten. Maduro ontkent deze beschuldigingen.
De Amerikaanse justitie verhoogde de beloning voor informatie die kan leiden tot Maduro’s arrest tot 50 miljoen dollar. Volgens de VS motiveert Maduro’s regering deze beschuldigingen om de vermeende drugshandel te rechtvaardigen, terwijl ze de VN-rapporten citeren die aangeven dat slechts een klein deel van de cocaïne uit Colombia via Venezuela wordt vervoerd.
In juli sanctioneerde het Amerikaanse Ministerie van Financiën het Soles-cartel en beweerde dat Maduro en zijn belangrijkste bondgenoten de controle in Venezuela hebben versterkt, inclusief het helpen van het Mexicaanse Cártel de Sinaloa en de Venezolaanse bende Tren de Aragua, die ook door Washington als terroristisch worden beschouwd.
