We hebben het allemaal weleens voorbij horen komen: astronauten in glanzende pakken, veilig in hun ruimtevaartuigen. Maar wat als je – laten we zeggen per ongeluk – zonder ruimtepak de luchtlock uitstapt? De gevolgen zijn op z’n zachtst gezegd niet zoals in de films.
Vorige maand vroeg m’n nichtje, die net een astronautenfase heeft, opeens tijdens het avondeten: “Wat gebeurt er als je zonder pak door de ruimte zweeft?” Ik kon geen perfect filmantwoord geven – en misschien is dat maar goed ook. Bereid je voor, want het echte verhaal is op een rare manier fascinerend én verontrustend tegelijk.
Even snel: waarom dragen astronauten ruimtepakken?
Klinkt misschien logisch, maar het nut van die pakken is niet alleen “lekker warm blijven”. Ze beschermen tegen een vacuüm, kosmische straling, extreme temperaturen… en ja, micrometeorieten die met een rotgang langskomen. Zonder bescherming klinkt cliché, maar je bent letterlijk kansloos.
Hoe ziet je lot eruit – stap voor stap
- Zuurstoftekort binnen 15 seconden: Je raakt vrijwel direct buiten bewustzijn omdat je geen zuurstof meer binnenkrijgt. Je voelt het amper, trouwens.
- Ogen, tong en huid zetten op: Door het vacuüm kookt vocht uit je lichaam – niet als in stoom uit een waterkoker, maar langzaam, waardoor je huid een beetje opblaast.
- Temperaturen waar je U tegen zegt: Je bevriest niet direct – warmte verdwijnt langzaam in vacuüm. Maar zonder suit warm blijven? Vergeet het maar.
- Straling en blootstelling: Kosmische stralen schaden je DNA. Kleine kans dat je het lang genoeg volhoudt om daar last van te krijgen, maar toch.
Toch grappig dat je niet “explodeert” zoals ze soms in hollywoodfilms laten zien. De luchtdruk in je longen is wel een thema: als je bijvoorbeeld je adem inhoudt, knallen je longen binnen een paar seconden uit elkaar. Mijn collega (nerd first class) vertelde dit ooit op een borrel. Sloeg meteen de sfeer neer – maar hij had gelijk.
Wat merk je in die eerste seconden?
Eigenlijk gebeurt het binnen enkele seconden. Eerst merk je geen heftige pijn. Je lichaam probeert het zuurstoftekort te compenseren, maar onbewust zijn je hersenen al aan het afsluiten. Je zicht wordt donkerder, geluiden verdwijnen – beetje als flauwvallen (alleen zonder kans om wakker te worden).
Je leeft dus nog kort, maar “rampen” zoals bloed dat kookt of je lichaam dat uit elkaar spat, gebeuren niet meteen. In 1966 gebeurde er een incident bij een NASA-test waarbij een technicus even in een vacuümkamer terechtkwam – na 15 seconden raakte hij buiten bewustzijn, maar hij overleefde het. Had misschien geluk, wie weet.
Korte fabels – en wat wél klopt
Er doen bizarre verhalen de ronde. Sommigen denken dat je direct bevriest, anderen geloven echt in exploderende astronauten. In “real life” – of in elk geval volgens mijn buurman (die vroeger bij de ESA werkte) – is het vooral zuurstoftekort dat funest is. Je wordt snel bewusteloos, en dat is misschien nog het ‘aardigste’ aan deze bizarre ervaring.
Even praktisch: overleven is vergezocht
Er bestaan scenario’s waarbij astronauten binnen een halve minuut terug in het ruimteschip worden getrokken en het met flinke hoofdpijn en tijdelijk gehoorverlies overleven. Maar dat is sciencefictionniveau – in het echt is de kans minimaal. Ruimte blijft onverbiddelijk.
De volgende keer als je een film ziet waarin iemand minutenlang zonder pak overleeft in de ruimte? Weet je nu dat het allemaal, nou ja, schromelijk overdreven is. Alhoewel, misschien zijn er uitzonderingen… ik heb ze nog niet gesproken.
Tot slot: toch handig om te weten – al ga je hopelijk niet testen
Dus, moraal van het verhaal: zonder pak in de ruimte is (zelfs als je per ongeluk buiten staat) geen feestje. Maar het is minder spectaculair en meer genadeloos dan Hollywood doet geloven. Who knew?
Heeft jouw collega of familielid ooit bizar sterke ruimte-anekdotes gedeeld? Zet ze vooral hieronder in de reacties – ik ben benieuwd wat er nog meer rondzoemt. Of bewaar dit artikel voor het volgende pubquiz – wie weet red je er een biertje mee. Nu je dit weet, zit je in elk geval niet met je mond vol tanden.
