Stel je voor: ergens op een verloren stuk ijs drijft een ijsbeer, zoekend naar eten terwijl de temperatuur gestaag stijgt. We weten allemaal dat de ijskappen in rap tempo smelten. Maar wat bijna niemand doorheeft: ijsberen zijn eigenlijk verrassend vindingrijk. Onlangs ontdekte een team van Zweedse biologen iets waarmee zelfs zij niet hadden gerekend. Wat blijkt? Onze poolreuzen hebben een onverwachte overlevingstruc—en ik moest er eerlijk gezegd even van bijkomen.
Het probleem: minder ijs, minder eten
Eerst even helder: zonder zee-ijs geen fatsoenlijke jacht op robben, want juist daarvoor gebruiken ijsberen de ijsschotsen. Je zou denken: einde oefening. Toch blijft de ijsbeer, ondanks al die klimaatpaniek, voorlopig gewoon rondstruinen. Op de vrijdagmiddagborrel bij ons op kantoor zei iemand gekscherend: “Misschien zijn die ijsberen flexibeler dan wij denken.” Misschien had mijn collega nog gelijk ook.
De truc van de ijsbeer: aanpassingsvermogen waar je u tegen zegt
Nieuw onderzoek uit 2024—ik las het vorige maand in de NRC—laat zien dat ijsberen ongekend goed kunnen vasten. Veel langer dan gedacht overigens: tot vier maanden! Tijdens deze periode verlagen ze hun hartslag en vertragen het metabolisme. Vergelijk dat maar eens met mijn eigen winter, waarin ik meestal vooral meer chocolade ga eten. IJsberen trekken gewoon wat verder landinwaarts, waar ze af en toe aan een vogelnest scharrelen, of — zoals een vriendin uit Friesland vertelde — zelfs met succes naar bessen zoeken.
Onverwachte menu’s: bosbessen en eendeneieren?
Het klinkt bijna als een slecht recept, maar volgens lokale bewoners in Noord-Noorwegen — en ik twijfel zelden aan de eigenwijsheid van Noren — zagen ze vorig voorjaar meerdere ijsberen foerageren op bessenstruiken. Geen robben te bekennen, wel flink wat vogelsnesten geplunderd. Het geeft te denken: zijn deze dieren toch slimmer dan men jaren dacht?
Zijn de beren echt gered?
Hier groeit de twijfel: biologen blijven voorzichtig. Ja, een handjevol beren weet zich aan te passen. Nee, het is geen waterdicht systeem — meer beren op het land betekent ook meer concurrentie en stress, vooral als je buurman een stuk sterker is. Mijn buurvrouw (kijkt altijd alle docu’s) zegt: “Iets zegt me dat het niet voor altijd goed gaat…” En daar zit volgens mij wat in.
Laatste reddingsboei of tijdelijke truc?
- Zodra het ijs nog verder afneemt, worden vastenperiodes langer — niet iedereen redt dat.
- Andere voedselbronnen: bessen, vogels, vis — maar minder voedzaam dan robben.
- Wetenschappers schatten dat sommige populaties nu al krimpen: lokaal vond men recent ‘magerste beer ooit’.
- In Alaska zagen rangers ijsberen afval zoeken bij menselijke nederzettingen — geen ideaal scenario…
in het kort: ijsberen zijn taai, inventief, maar geen magische overlevers. De natuur geeft, de natuur neemt. Wie weet — misschien vinden ze nog een nieuwe truc, al betwijfel ik het soms.
Wat kun je zelf doen?
Moet je nu iedere dag minder autorijden voor de ijsbeer? Mwah, het is vast niet verkeerd. Je bewust zijn helpt sowieso. Vorige week las ik dat zelfs het kiezen voor lokale producten (zoals onze eigen Zaanse mosterd of Texelse kaas) het verschil kan maken, hoe klein dan ook. Deel dit artikel gerust in je groepsapp — of beter nog: vertel het op een regenachtige avond aan je kinderen. Want hoe het verhaal van de ijsbeer afloopt? Dat schrijven we samen. In ieder geval voorlopig nog niet afgelopen, gok ik.
