Handen worden niet vies, maar wat als je gewoon “verkeerd” eet? Stel je voor: je zit in een lokale dhaba in Delhi, iedereen om je heen eet overvloedig chapati’s en curry — en opeens pak je per ongeluk je linkerhand… Mijn buurman uit Den Haag vertelde me ooit hoe ongemakkelijk hij zich voelde toen hij dat deed, nog voordat hij wist waarom het eigenlijk fout was.
Waar komt die link met de linkerhand vandaan?
Eerlijk is eerlijk, ik dacht tot voor kort dat het gewoon een bekende etiquettezaak was, zoals niet slurpen aan tafel of je schoenen uittrekken binnen. Maar in India (en trouwens ook in Pakistan, Bangladesh en sommige andere landen) heeft de linkerhand een totaal andere betekenis: die gebruik je voor je persoonlijke hygiëne — om het netjes te zeggen.
De rechterhand? Die is voor alles wat sociaal en ‘schoon’ is: eten, geld geven, begroeten. Het is zo’n vast patroon, dat het lastig is voor te stellen hoe het voelt om dat ineens verkeerd te doen. Maandje terug in een Facebook-groep voor backpackers las ik trouwens dat zelfs locals er soms onbewust de mist mee in gaan.
Wat gebeurt er als je toch links eet?
Je mag best eigenzinnig zijn, maar in India — zeker bij familie- of feestmaaltijden — knapt de sfeer snel af als je met links eet. Het wordt door velen als onbeleefd ervaren, bijna als een klein statement: of je kent hun cultuur niet, of je geeft er weinig om. Sommige mensen zullen je wel corrigeren, andere laten het maar gaan (maar denken er van alles van — daar kun je donder op zeggen).
- In restaurants kan personeel een opgetrokken wenkbrauw hebben
- Bij een lokale host word je soms stil aangekeken totdat je ‘t zelf doorhebt
- In tempels, waar vaak gratis voedsel wordt aangeboden, is het echt not done
En dat alles alleen door één hand te verwisselen. Gek eigenlijk — want wie heeft nu beide handen altijd even schoon?
Waarom is het zo’n groot ding?
Tradities hebben soms gewoon hun eigen logica. In de praktijk gaat het natuurlijk deels over hygiëne: vroeger was het wassen van handen niet vanzelfsprekend, en de linkerhand bleef — ehh — voor ander gebruik. Maar het is inmiddels ook een respectkwestie. Mijn Indiase collega vertelde laatst: “Het voelt hetzelfde als als iemand in Nederland boert aan tafel terwijl iedereen zit te eten.”
Er zijn trouwens uitzonderingen. Mijn moeder zegt altijd: ‘Als je écht honger hebt, maakt het allemaal minder uit.’ Nou, misschien geldt dat ook in India — ik heb namelijk zelf een keer iemand met links zien eten in een stationsbuffet, en niemand deed moeilijk. Maar goed, dat was in Mumbai, misschien zijn ze daar iets relaxter…
Wat als je linkshandig bent?
Er zijn best wat linkshandigen in India, maar zelfs zij leren van jongs af aan met rechts te eten. Best lastig, zeker als je altijd links snijdt, schrijft, doet. Maar de sociale druk is sterk — collega vertelde dat haar linkshandige neef altijd stiekem oefende met rechts, puur om niet op te vallen bij familiefeesten. Toch ken ik een expat uit Utrecht die daar lak aan heeft — hij zegt dat het voor buitenlanders vaak snel wordt vergeven.
Maar let op, zelfs als toerist kom je beleefder over door met rechts te eten. Gewoon, even oefenen. In ons kantoor in Amsterdam bestel ik soms Indiaas — merk je vanzelf hoe snel je eraan went.
Tips als je in India gaat eten
- Probeer altijd met rechts te eten, zeker in gezelschap
- Was je handen vooraf (en na afloop sowieso), want veel gerechten eet je met de hand
- Vraag gerust wat gebruikelijk is als je twijfelt — mensen waarderen dat echt
- En als je per ongeluk met links eet, lach erom — het gebeurt de besten
In het kort: door iets simpels als handgebruik kun je een hoop ongemakkelijke situaties voorkomen. Of misschien niet — hangt er vanaf hoe nuchter je bent… Uiteindelijk draait het erom: respect tonen voor de lokale gewoonten, dan krijg je ook de leukste gesprekken én het lekkerste eten.
Dus… durf jij het aan?
Eten in India is sowieso een mini-avontuur (probeer maar eens alles zonder bestek). Wat zou u doen — netjes aanpassen of eigenwijs met links blijven eten? Deel je ervaring in de reacties, ben benieuwd wat andere Nederlanders hierover denken. En onthoud: thuis mag je weer lekker rommelen zoals je wilt.
