Je staat op een netwerkborrel in Amsterdam, haalt een grapje aan dat in jouw omgeving normaal is — maar de stilte erna kun je knippen met een mes. Ooit meegemaakt? Ik wel. En nee, het is niet altijd grappig. Culturele blunders kunnen sluipenderwijs je carrière belemmeren. Maar hoe voorkom je ze in Nederland — een land waar directheid vaak voor eerlijkheid doorgaat, maar gevoeligheden toch overal op de loer liggen?
Waarom culturele gevoeligheid nog steeds onderschat wordt
Nog steeds hoor ik collega’s zeggen: “Ach, iedereen begrijpt toch wel dat het niet zo bedoeld was?” Nee dus. In ons kleine kikkerlandje werken inmiddels mensen uit alle windstreken samen — van Brabant tot Bangladesh. En waar je in de ene provincie met ‘doe maar normaal’ wegkomt, kun je in een internationale setting soms iets doms zeggen zonder het door te hebben. Mijn buurvrouw (projectmanager bij een Amsterdams IT-bedrijf) vertelde laatst nog hoe een verkeerd geplaatste opmerking over ‘nuchterheid’ haar relatie met een Spaanse collega weken kostte om te herstellen.
Wat zijn eigenlijk culturele blunders?
- Iemand per ongeluk aanspreken met ‘jij’ in plaats van ‘u’ — toch not done bij oudere collega’s, zeker in traditionele sectoren
- Lunchafspraken maken tijdens Ramadan — ik heb het zelf fout gedaan bij een klant uit Rotterdam, die daarna afstandelijk werd
- Te direct feedback geven, waardoor je als bot overkomt (volgens collega’s uit de Randstad is dat “gewoon duidelijk”, maar elders minder gewaardeerd)
- Kleine gebaren negeren, zoals het niet schudden van de hand bij binnenkomst — klinkt suf, maar in sommige dorpen in Friesland hechten ze daar nog waarde aan…
en dat zijn nog maar een paar voorbeelden. De valkuil? Je hebt het soms pas door als je je kansen al verspeeld hebt.
Zo herken (en voorkom) je een culturele misstap
- Luister meer dan je praat. Klinkt als een open deur? Toch zie ik mensen op kantoor — ook in Utrecht of Den Haag — telkens weer hun eigen gewoontes als standaard nemen. Hoelang geleden heb jij écht geluisterd?
- Stel vragen, ook al voelt het ongemakkelijk. Mijn collega zegt altijd: “Beter een domme vraag dan een stomme fout.” Mee eens — hoewel ik toe moet geven dat ik het soms vergeet. Dus vraag gerust: ‘Wat is gebruikelijk in deze situatie?’
- Gebruik humor voorzichtig. Wat in Limburg werkt, levert in Amsterdam alleen maar gefronste wenkbrauwen op. En vice versa. Gisteren zag ik het weer bij een brainstorm — een mopje over ‘Belgen’ sloeg totaal niet aan…
- Wees alert op non-verbale signalen. Kijkt iemand opeens weg of glimlacht geforceerd? Niet meteen invullen, maar overweeg wel of je net te ver bent geweest.
Praktische tips voor de werkvloer (zonder dat het te geforceerd wordt)
- Korte check-ins doen — Vraag in het teamoverleg: “Zijn er dingen waar ik rekening mee kan houden?” Klinkt simpel, maar het werkt — tenminste in mijn ervaring.
- Lees je in — Er zijn talloze Nederlandse handboeken over zakelijke etiquette in multiculturele teams. Recent nog eentje gelezen van een Leidse universiteit, vol echte voorbeelden.
- Durf excuses te maken — Fout gemaakt? Gewoon zeggen. Vaak vinden mensen het zelfs prettig als je erkent dat je iets niet wist.
- Doseer je directheid — Zeker belangrijk als je met internationale collega’s werkt. ‘Typisch Nederlands’ is niet altijd de maatstaf, hoe graag we dat misschien ook geloven…
Rare, onverwachte valkuilen (uit eigen doos)
Drie maanden terug probeerde mijn team in Eindhoven een internationale klant een Hollandse stroopwafel als gebaar te geven. Bleek de klant vegan te zijn — oeps. Of neem die videovergaderingen: in Brabant is het ‘u’ nog heilig, terwijl men in Rotterdam soms al bij de eerste Teams-meeting naar ‘jij’ overschakelt. Gek eigenlijk, dat zulke kleine dingen het verschil maken tussen een geslaagde samenwerking en een ongemakkelijk gesprek.
En nu?
In de praktijk blijft het een zoektocht, en eerlijk — ik maak zelf nog weleens een blunder. Het belangrijkste: blijf nieuwsgierig naar anderen, neem niet alles aan en durf je aan te passen. Misschien wordt het nooit perfect, maar voorkomen is in elk geval beter dan genezen.
Welke culturele blunders heb jij wel eens gemaakt (of gezien) op kantoor? Deel het hieronder — wie weet leren we er allemaal nog iets van. In ieder geval succes… het komt vast goed. Nou ja, meestal.
