Ruikt het heelal echt naar barbecue? Klinkt als een broodjeaapverhaal, maar toch blijven astronauten hardnekkig hetzelfde beweren. NASA zweeg er jarenlang over—maar nu krijgen we eindelijk antwoord op deze bizarre vraag. En het antwoord is minder sciencefiction dan je zou denken.
Wat astronauten in hun helm roken (en waarom dat bizar is)
De eerste keer dat ik hoorde dat de ruimte ruikt naar “gegrild vlees”, dacht ik aan die zomeravonden bij het Westerpark — rook van een duizend barbecues, een mix van kruiden, vlees, houtskool. Maar volgens mensen die het écht kunnen weten — astronauten — komt die geur je niet zomaar tegemoet. Het zit aan hun pakken, aan de uitrusting, aan hun handschoenen.
Op Reddit las ik een AMA van de oud-astronaut Chris Hadfield. Hij omschreef de geur als “metaalachtig, maar ergens tussen afgekoeld metaal, ozon en… ja, gebakken spek”. Mijn collega bij NRC betwijfelde ooit of ze dat niet gewoon verzinnen om hun saaie werk op te leuken. Terecht misschien, al zeggen ze het al sinds het Apollo-tijdperk.
NASA’s verklaring: Oorzaak zit hem in dode sterren
Nou heeft NASA zich er jaren een beetje vaag over gehouden, maar vorig jaar kwam er eindelijk een officieel statement. Hier komt het: de unieke geur ontstaat door zogeheten “polycyclische aromatische koolwaterstoffen”. Klinkt chemisch, en dat is het ook. Deze moleculen ontstaan wanneer sterren exploderen of verbranden—de geur van de ruimte is dus eigenlijk de geur van stervend heelal. Charmant, toch?
Eerlijk is eerlijk: ik had iets poëtischer verwacht. Maar goed, het blijkt gewoon natuurkunde te zijn. Polycyclische aromatische koolwaterstoffen zijn dezelfde stoffen die ontstaan wanneer je een steak op de grill laat liggen tot het nét niet verbrandt. Misschien verklaart het waarom je honger krijgt als je aan de ruimte denkt—hoewel, misschien ligt dat aan mij…
Kun je deze “ruimtegeur” thuis beleven?
Geloof het of niet, maar een Britse parfumeur—Eau de Space—maakte een geur gebaseerd op omschrijvingen van astronauten. Mijn buurman bestelde het ooit als grap, maar geloof me: het is geen geur voor op je eerste date. Volgens zijn vriendin ruikt het naar “verbrande pannenkoeken en ouderwetse fietsenwinkel”. Tsja, smaken verschillen.
Wil je per se iets ervaren dat in de buurt komt? Bak een stukje vlees op een gietijzeren pan tot het net aanbrandt. Of ruik aan het luchtje na een avondje vuurwerk op Koningsdag. Zelf voel ik dan vooral heimwee naar mijn studentenkamer in Leiden, maar misschien is dat gewoon nostalgie.
Een beetje nuchterheid: waarom dit ons fascineert
Waarom blijven we toch zo gefascineerd door de geur van de ruimte? Mijn moeder zegt altijd: mensen willen weten wat ze niet kunnen aanraken. Misschien zit er wat in. We ruiken aan alles—de zee, de regen, zelfs aan oude boeken. De ruimte is het laatste echt onbekende. En onze hersenen vullen het onbekende nu eenmaal graag in met wat we wél kennen—een barbecue, verbrand rubber, metaal…
Persoonlijk denk ik niet dat het ons ooit volledig lukt om dat gevoel van “de geur van het heelal” echt te begrijpen. Maar nieuwsgierigheid? Die houdt nooit op. Nou ja, in ieder geval niet bij mij.
Toch benieuwd? Deel je vreemdste geurervaring
Ooit al iets geroken wat onmogelijk leek? Gooi het hieronder in de reacties, of stuur een berichtje in de groepsapp—wie weet leren we allemaal nog iets nieuws. Misschien ruikt de ruimte over vijftig jaar wel naar bitterballen. Maar dat is weer een ander verhaal…
