Weet je wat ik laatst hoorde in de trein naar Groningen? Dat er midden in Nederland een plek is waar je even denkt: wacht, klopt dit wel? Geen berg, geen dal, geen logisch reliëf – alsof de natuur zelf een beetje de weg kwijt was. Ooit zelf zulke plekken gezien? Ik dacht altijd dat ik ons vlakke landje wel kende, tot ik dit verhaal hoorde.
Waar de vlaktes plotseling stoppen
Nederland is zo plat als een pannenkoek, zeggen ze in Brabant. Maar ga je richting Flevoland, denk je opeens: wat gebeurt hier? Mijn buurvrouw vertelde vorige maand dat ze nabij het Horsterwold liep – echt, ze voelde zich even op een andere planeet. Geen enkele heuvel die je ergens verwacht, maar het uitzicht is… tja, bizar.
Op sommige plekken zie je kilometers ver. Geen grip op waar je precies kijkt. Alles even recht, glad, soms zelfs onnatuurlijk strak – geen dal, geen berg, zelfs geen dijk die echt opvalt. Terwijl je wéét: alles hier was ooit water. Heb je ooit de diepe stilte van zo’n polder gevoeld? Dat is geen stilte zoals op de Veluwe – het is doodstil, bijna onwerkelijk. Alsof de natuur zelf niet gelooft wat hier is ontstaan. In ons buurt-appgroepje noemen ze het “de stille vlakte”. Tja, in Lelystad weten ze waar ik het over heb.
Waarom voelt het zo vreemd?
Ik vroeg een collega (hij is opgegroeid in Emmeloord) hoe dat voelt: leven in een polder waar het hoogste punt misschien een bushalte is. Volgens hem raak je eraan gewend, maar soms voelt het onwerkelijk. “Het landschap luistert hier niet naar de natuur, maar naar de bouwtekeningen van Rijkswaterstaat,” zei hij. Daar zit wel wat in.
Want wat je ziet is niet het resultaat van duizenden jaren erosie of een botsing van aardplaten – nee, deze vlaktes zijn minder dan een mensenleven oud. Op de bodem van de voormalige Zuiderzee. Elk slootje, elk grasveld, elk bosje is gepland. Misschien daarom voel je je soms een figurant in iemands maquette. Of ligt dat aan mij? In elk geval, het is niet zomaar een weiland…
Wat kun je doen in zo’n ‘bizar’ landschap?
- Pak de fiets en doorkruis de Oostvaardersplassen – nergens voelt Nederland zo uitgestrekt én zo kunstmatig.
- Maak een stille wandeling bij het Kuinderbos – luister naar de vogels, je hoort zelfs je eigen gedachten terug.
- Bezoek het Waterloopbos (Blokzijl) – hier zie je letterlijk hoe Nederland speelde met water, in schaalmodellen.
- Laat je gps eens thuis – verdwalen is hier bijna onmogelijk, maar het voelt alsof de horizon nooit dichterbij komt.
Misschien ben ik gewoon te veel opgegroeid in de Randstad, tussen drukke straten en ouderwetse stadsparken. Maar het gevoel dat je hier krijgt – die eindeloze, zielloze ruimte – iets in mij ontspant, al word ik er soms ook een tikje onrustig van. Dat hoor ik vaker. Mijn moeder klaagt altijd dat het ’te stil’ is. Tja, smaken verschillen.
Is deze vlakheid uniek voor Nederland?
Natuurlijk heb je wereldwijd meer vlakke gebieden – Oekraïne, Kansas, delen van China – maar het typische Nederlandse polderlandschap is écht iets unieks. Nergens zie je zoveel rechtgetrokken water, kaarsrechte wegen, bosjes die ineens stoppen bij een sloot. En dat allemaal doordat wij besloten hebben het water terug te dringen.
Of dit landschap ooit vrienden wordt met de natuur? Geen idee. De wilde paarden in de Oostvaardersplassen proberen het in elk geval. Wie weet, misschien draait de natuur over honderd jaar alles toch weer om – maar voorlopig blijft dit stukje Nederland net dat beetje, tja… bizar.
Misschien toch een keer gaan kijken?
Of je nu houdt van perfecte stilte, eindeloos fietsen zonder bochten, of gewoon een keer iets wilt meemaken wat nergens anders kan: probeer het eens. Laat het me weten als je vreemde plekken in eigen land kent – ik ben benieuwd waar ik mij nog meer kan laten verrassen. In ons eigen Nederland liggen de vreemdste landschappen soms gewoon om de hoek. In ieder geval, zo voel ik het. Maar ja, misschien zie jij het weer heel anders…
