Wist je dat de maan ons leven stiekem veel meer beïnvloedt dan het weerbericht op een typisch Hollandse dag? Vorige week hoorde ik in de trein twee mensen discussiëren: “Zonder maan zouden er geen eb en vloed zijn!” Maar klopt dat wel? En wat gebeurt er echt als de maan opeens foetsie is? Je zult versteld staan hoeveel kleine én grote dingen in Nederland dan ineens veranderen — en dat zijn er meer dan alleen de nachtbus die wat donkerder wordt.
Maan: niet alleen mooi aan de hemel
De meeste mensen denken bij de maan vooral aan romantische nachtjes of aan slapeloze kindjes tijdens volle maan. Maar laten we eerlijk zijn — die grijze bal doet veel meer. In elk wetenschapsboek lees je: zonder de zwaartekracht van de maan, geen getijden. Maar het verhaal stopt daar niet.
mijn buurman, scheikundeleraar op de middelbare school, zei vorig jaar: “Zonder maan? Dan is de aarde zo’n chaotische bende.” Overdrijft hij? Misschien niet eens zo heel veel…
Zee zonder springvloed: hoe bizar wordt dat?
Stel je de Noordzee voor — dat eeuwige gekabbel bij Zandvoort of die harde stroming bij Vlieland. Veel daarvan danken we aan de maan.
- Eb en vloed zijn ineens veel zwakker. Ja, er is wél getijde, want de zon trekt ook een beetje aan het water, maar het is maar een fractie.
- Kustlijnen veranderen drastisch. Sommige waddeneilanden zouden misschien een stukje kleiner worden.
- En vissers? Mijn oom, die garnalen vist bij Lauwersoog, zei daar recent over: “Dat hele getijdenrooster kan dan de prullenbak in.”
In de groepsapp werd er vorige maand nog over gegrapt: “Misschien kunnen we dan eindelijk met droge voeten naar Texel lopen.” Het klinkt maf, maar de kans is aanwezig.
Nachten worden pikdonker — of juist niet?
We zijn zo gewend aan straatlantaarns dat we vergeten hoe donker ‘donker’ echt is zonder maanlicht. Nou, zonder maan kun je sterren zelfs boven Rotterdam volop zien. Minder romantiek, meer ruimtegevoel. Maar voor nachtactieve dieren in Nederland — denk aan vleermuizen en nachtegalen — verandert er nogal wat.
Overigens — mijn vriendin uit Groningen zweert dat zonder maanlicht haar planten beter groeien. Ik twijfel daar dus aan, maar wie weet…
Het klimaat: een onverwacht schommelfeest
Hier wordt het serieus. De maan stabiliseert de as van de aarde. Zonder die “stabilisator” zou de hoek van de aardas alle kanten opschieten — gevolg: extreem weer.
- Vier seizoenen zoals wij die kennen? Kan je vergeten. Opeens zou Amsterdam misschien winters als Reykjavik krijgen, of juist hete zomers als het zuiden van Spanje.
- Ook onze windmolens bij de Afsluitdijk zouden moeite hebben met zulke grillige windwisselingen.
Het klinkt als sciencefiction, maar wetenschappers zijn er niet gerust op. Ik ook niet — hoewel misschien overdrijven we. Maar goed, het KNMI mag alvast oefenen op compleet nieuwe scenario’s.
Zonder de maan: gaat de biologische klok stuk?
En dan zijn er nog de dieren (en mensen!) die hun ritme halen uit maanstanden. Sommige vogels navigeren erop, schildpadden leggen hun eieren bij volle maan. In Nederland is dat misschien minder zichtbaar, maar je biologische klok merkt het heus wel.
M’n collega zei onlangs: “Misschien worden er dan minder mensen geboren bij volle maan.” Geen idee of het waar is, maar het klinkt interessant.
Wat nu? De maan verliezen lijkt stiekem toch geen goed plan
Samenvattend: als de maan plotseling verdwijnt, zijn de gevolgen voor ons, de natuur en het klimaat in Nederland nauwelijks te overzien. EB EN VLOED, sterrenhemel, seizoenen, dieren — bijna alles verandert.
Misschien beseffen we nu pas hoe bijzonder die saaie bol aan de nachtelijke hemel eigenlijk is. Heeft u er ooit écht bij stilgestaan? Laat het horen — wat zou u het meeste missen als de maan ineens weg is? Of misschien zie ik iets over het hoofd… in ieder geval: de volgende keer dat je naar boven kijkt, weet je dat het allemaal niet zo vanzelfsprekend is als het lijkt.
