Vraag aan vijf mensen op straat wat ze weten over zonsverduisteringen, en minstens eentje zegt: “Je mag er niet direct in kijken, toch?” Klopt – maar bijna niemand weet hóe riskant het eigenlijk is. Op de radio hoorde ik vorige maand nog een luisteraar beweren dat het met een zonnebril prima kan. Nou, nee dus. Hier is waarom.
Waarom doet een zonsverduistering ogen zo veel schade?
Het klinkt misschien overdreven: “nooit direct kijken.” Maar het felle zonlicht, zelfs wanneer de zon deels bedekt is, kan razendsnel permanente oogschade veroorzaken. Het draait allemaal om UV-straling die – ondanks de schijnbare duisternis – gewoon door je netvlies heen brandt.
Een vriend uit Groningen dacht vorig jaar dat het bij een gedeeltelijke verduistering wel mee viel. Die heeft nu blijvend vlekken in z’n zicht. Volgens mijn oogarts zijn een paar seconden soms genoeg voor wat ze ‘zonne-retinopathie’ noemen. En eerlijk, ik vond dat best heftig om te horen.
Misverstanden die blijven hangen: “maar met een zonnebril kan het toch wel?”
- Een normale zonnebril houdt geen UV-straling tegen – of in elk geval niet genoeg tijdens een verduistering.
- Ook roetglas, een stukje film, of een fotonegatief zijn géén veilige alternatieven.
- Die ouderwetse trucjes werken gewoon niet – mijn oma uit Utrecht legde ooit een rookglas op de vensterbank, dacht dat het veilig was… tja, ze zag dagenlang alles troebel.
Wat gebeurt er precies met je ogen?
Dit gaat misschien wat technisch worden, maar het is goed om te beseffen. als je direct naar de verduisterde zon kijkt, bundelt je ooglens het licht rechtstreeks op je netvlies. Daar kan het letterlijk verbranden, omdat je minder pijnprikkels voelt dan bij gewoon fel licht.
Gevolg: vlekken, wazig zicht, soms zelfs blijvende blinde plekken. Geloof me – enkele maanden geleden sprak ik een collega die nog steeds ‘na-ijlende’ schaduwen ziet na zo’n foutje tijdens de eclipse in 2015.
Hoe kijk je dan wél veilig naar een zonsverduistering?
Gelukkig zijn er manieren waarmee je alles kunt meemaken zonder risico. Op de basisschool in Den Haag deelden ze bijvoorbeeld gecertificeerde eclipse-brillen uit (ISO 12312-2 genormeerd) – en dat is terecht. Koop die zonnebril niet op de markt: een goede eclipsebril heeft CE-markering én geen krasjes.
Andere veilige opties:
- Pinhole projectors: een klassieker, ook nog leuk met kinderen
- Kijken via reflecties met een vergrootspiegel, onder begeleiding
- Lokaal worden soms kijkdagen georganiseerd, bijvoorbeeld bij sterrenwachten in Leiden of het planetarium Amsterdam
Overigens – misschien vind je het overdreven, maar dit is juist zo’n geval van ‘better safe than sorry’. Ja, ik klink nu als m’n moeder, maar je krijgt maar één paar ogen…
De volgende verduistering in Nederland? Zet alvast in je agenda
De eerstvolgende totale zonsverduistering is in NL nog even weg, maar op sommige plekken kun je in 2025 een gedeeltelijke zien. In onze buurt (Randstad) gaan de scholen er zelfs projecten van maken, hoorde ik gisteren in de buurtapp.
Dus als je erbij wilt zijn – zorg nu vast voor een goede eclipsebril of check de agenda van het plaatselijk planetarium. En vooral: vertel het door! Je buurman die alles altijd “wel durft”, kan maar beter voorbereid zijn.
Tenslotte…
Misschien vind je dit allemaal streng en een beetje overdreven klinken — maar geloof me, de gevolgen zijn niet mals. Heb jij een eclipse gekeken of ken je verhalen uit eigen kring? deel vooral je tips of fouten hieronder. Of tag iemand die deze waarschuwing echt nodig heeft – we zijn benieuwd!
