Dit klopt niet helemaal: zwarte gaten zijn eigenlijk helemaal geen ‘gaten’. Klinkt vreemd? Geloof me, ik dacht vroeger ook dat een zwart gat gewoon een soort kosmische stofzuiger was, waar alles in verdwijnt. Maar vorige maand in een discussie met m’n collega bij het koffieapparaat kwam ineens die vraag: “Zijn zwarte gaten echt ‘gaten’?” En toen ging het los.
Wat is een zwart gat nu écht?
NASA noemt zwarte gaten ‘gebieden met een extreem sterke zwaartekracht, waar zelfs licht niet uit kan ontsnappen’. De media houden het bij mysterieuze kosmische monsters die alles opslokken. Maar praat met een Amsterdamse astronoom — en die legt uit: zwarte gaten zijn helemaal geen gaten, maar superdichte bollen materie. Je vliegt er niet zomaar ‘doorheen’ zoals in de cartoons van je jeugd. Eigenlijk zijn ze meer een soort sloopkogel met onzichtbare grenzen. Best antiklimax toch?
Misverstanden die iedereen (inclusief ik) heeft
- “Zwarte gaten zuigen alles op.” Fout. Alleen als je heel dichtbij komt. Anders merk je er weinig van.
- “Ze zijn eindeloze diepten.” Niet echt. Er is een ‘event horizon’—dat is gewoon de grens waar de zwaartekracht te sterk wordt om nog terug te kunnen.
- “Er is niets aan de andere kant.” Maar wie weet? Zelfs NASA weet het niet precies—en daar word ik eerlijk gezegd alleen maar enthousiaster van.
Waarom NASA nu eerlijker is
Vroeger was het ‘gaten’-verhaal handig voor krantenkoppen, dat moet ik toegeven. Maar sinds de echte foto van een zwart gat in 2019 is verschenen (ja, die wazige donut), zie je dat NASA en zelfs tijdschriften als Quest in Nederland voorzichtiger zijn geworden. Ze praten nu over ‘objecten’, ‘massa’, en vooral: “We weten nog lang niet alles”. Mijn buurman, die fan is van sciencefiction, was zelfs licht teleurgesteld toen dat uitkwam.
Kun je een zwart gat zien?
Technisch gezien niet. We zien alleen de effecten: sterren die snel draaien, gas dat oplicht door wrijving, gravitatielensen—ik noem het zelf altijd het ‘spoor van vernieling’. De eerste afbeelding van zo’n object is trouwens gemaakt door de Event Horizon Telescope, niet door een ruimtesonde. Mijn moeder dacht trouwens dat je hem gewoon met een telescoop in de achtertuin kon zien — tja, mooie droom.
Wat betekent dit voor jou (ook als je nooit de ruimte in wilt)?
- Je hoeft niet bang te zijn dat de aarde ineens wordt opgeslokt. Er is geen zwart gat in de buurt (volgens de meeste wetenschappers… hoewel wie weet).
- Ons universum zit vol bizarre dingen—en dat er nog zoveel misverstanden zijn, maakt het alleen maar leuker om erover na te denken.
- Denk vooral niet dat alles wat je op tv ziet per se klopt. Wetenschap blijft veranderen. Vorige week beweerde iemand in onze groepsapp dat zwarte gaten tijdreizen mogelijk maken. Kan — of niet. Niemand weet het zeker.
Samenvattend (voor wie alleen de laatste alinea leest):
Zwarte gaten zijn geen gaten, eerder superzware bollen waar niets uit kan ontsnappen — zelfs geen licht. NASA had het gewoon makkelijk willen uitleggen, dat snap ik wel. Maar nu mag het allemaal iets preciezer. Mocht je morgen op een feestje willen scoren met kennis: vertel dat zwarte gaten eigenlijk objecten zijn, die gewoon net zo bestaan als de zon of planeten. Of je het wil geloven of niet, in de praktijk heb je er toch geen last van… nou ja, voorlopig.
Benieuwd wat jij dacht dat een zwart gat was? Laat hieronder je mening of vraag achter (of deel je beste sciencefiction-theorie van de dag). Misschien maak ik binnenkort een nieuw artikel met jullie mooiste misverstanden.
