Stel je voor: je loopt door het drukke centrum van Maastricht, wellicht met een stuk vlaai in je hand, en beseft ineens — onder je voeten ligt een labyrint van eeuwenoude gangen. Bizar toch? De meeste mensen uit Amsterdam, laat staan Rotterdam, hebben er nog nooit serieus bij stilgestaan. Het is geen mythe of spannend pubquiz-feitje. Er ligt écht een compleet verborgen universum onder de stad.
800 jaar geschiedenis — en nog steeds een raadsel
Maastricht is niet alleen bekend om de sint-servaasbasiliek of De Brand bier (aanrader, trouwens), maar vooral om de netwerken van gangen, kazematten en zelfs geheime opslagruimtes. deze tunnels dateren uit de 13e eeuw—of misschien nog ouder, geen archeoloog legt de hand ervoor in het vuur. Mijn buurvrouw uit Wyck zweert dat er zelfs Romeinse potscherven zijn gevonden, al geloof ik dat dan weer iets minder.
Op school leer je dat de tunnels ooit zijn gegraven voor krijgsdoeleinden. Genoeg verhalen over soldaten die hun weg vonden in het duister tijdens belegeringen (en ongetwijfeld verdwaalden—mijn geschiedenisleraar vertelde daar sterke verhalen over). Toch werd het gangenstelsel in de loop der eeuwen ook gebruikt door smokkelaars, schuilers en, heel soms, kunstenaars die ondergronds hun eerste kladje maakten. Echt waar, in de jaren ‘80 schilderden street artists anoniem de wanden. Over de geur daar diep beneden zwijg ik maar.
Hoe kom je erbij (en waarom zou je dat willen)?
Oke, eerlijk: je stapt niet zomaar een van de ingangen binnen. Toegang is meestal alleen mogelijk met een rondleiding. Zelf ben ik er vorig jaar met een vriendengroep heen gegaan — na afloop had niemand schone schoenen. Het is koud, vochtig, en, eerlijk gezegd, een beetje spooky. Maar wat je krijgt is iets unieks: muurschilderingen, graffititeksten van Franse soldaten uit 1794 (serieus, wie kan dat zeggen?), en zelfs een geheime kapel ergens diep onder Sint Pieter.
- Startpunt is vaak de ingang bij de Sint Pietersberg — daar kun je tourtickets kopen
- Neem laarzen mee, ook al zie je er een beetje sullig uit
- Maak foto’s met flits uit (je gids wordt sprookjesachtig boos als dat niet mag)
Vorige maand hoorde ik trouwens in de Facebook-groep “Maastricht Moeilijk Makkelijk” nog een discussie over nieuwe ontdekkingen in het gangenstelsel. Men fluistert over een nooit eerder gevonden voorraad wijn uit 1850 — hoewel eerlijk, dat soort verhalen vertelt men in elke stad. toch blijft het in je hoofd haken…
Waarom zijn deze tunnels nog relevant?
Het is verrassend hoe het gangenstelsel vandaag leeft onder de Maastrichtenaars. Sommige delen worden tegenwoordig gebruikt voor food events of zelfs laser games. Mijn collega (die stiekem claustrofobisch is) gaf na haar bezoek toe dat ze “gewoon even moest zitten, maar het honderd procent waard vond”. En in 2023 zijn er middelen vrijgemaakt door de gemeente voor verdere restauratie — je ziet, cultuur leeft hier écht ondergronds.
Praktische tips vóór je afdaalt
- Let op het weer: als het flink heeft geregend, kan het glibberig zijn
- Laat je mobiele bereik los — hier heb je alleen de zaklamp van je smartphone nodig
- Vraag de gids naar de kortste route naar buiten, voor het geval dat… (gebeurt zelden, maar toch, je weet maar nooit)
- Check de agenda: sommige tours zijn gericht op kinderen, andere zijn avondtours voor volwassenen met sterke verhalen—ik raad de laatste aan!
Tot slot — ga het gewoon een keer doen
Of je nu geboren en getogen Limburger bent of, zoals ik, er gewoon graag komt om vlaai te eten — deze ondergrondse reis vergeet je niet. En als je iets bijzonders tegenkomt, deel het vooral met anderen. Want zeg nou zelf: er is weinig zo magisch als lopen door straten waarvan je weet dat er meters onder je een compleet andere wereld schuilt. In Maastricht kan het. Nou ja, zo ongeveer…
